Grammar

Przegląd gramatyki - Grammar Overview Powinieneś już znać najważniejsze zjawiska gramatyczne występujące w języku angielskim. Niniejszy przegląd gramatyki ułatwi ci powtórzenie podstawowych zagadnień. Szyk wyrazów Szyk wyrazów w zdaniu oznajmującym opisuje reguła SVOMPT, czyli: Subject (podmiot), Verb (orzeczenie), Object (dopełnienie), Manner (sposób), Place (miejsce), Time (czas). W pytaniach dochodzi do tzw. INWERSJI, czyli zamianie miejsc podmiotu i formy czasownika. Inwersja nie dotyczy pytań o podmiot (wykonawcę czynności). Np. He is English.On jest Anglikiem. Is he English?Czy on jest Anglikiem? inwersja Who speaks English?Kto mówi po angielsku? pytanie o podmiot What brings you here?Co cię tu sprowadza? pytanie o podmiot Zaimki osobowe - Personal Pronouns: Zaimki osobowe w języku angielskim dzielą się na zaimki w funkcji podmiotu i zaimki w funkcji dopełnienia. Ich funkcja zależy od pozycji w zdaniu oraz od przypadku. Zaimków dopełnieniowych używa się (wraz z różnymi przyimkami) w zasadzie dla wszystkich przypadków.
OsobaPodmiotowe Dopełnieniowe L. mn. PodmiotoweDopełnieniowe
ja I aɪ me miː my we wiː us ʌs
ty you juː you juː wy you juː you juː
on he hiː him him
ona she ʃiː her hɜː oni/one they ðeɪ them ðεm
ono it ɪt it ɪt
Zaimki wskazujące - Demonstrative Pronouns Zaimki wskazujące pozwalają rozróżnić, czy mowa o jednym czy kilku przedmiotach, osobach i czy znajdują się one tutaj czy tam (dalej).
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Tutaj this ðɪs - ten/ta/to these ðiːz - ci/te
Tam that ðæt - tamten/tamta/tamto those ðəʊz - tamci/tamte
Zaimki dzierżawcze - Possessive Pronouns: Zaimki dzierżawcze w języku angielskim dzielą się na występujące wraz z rzeczownikiem (podobne do polskich zaimków dzierżawczych) i samodzielne (bez rzeczownika), które stoją zazwyczaj na końcu zdania za rzeczownikiem.
Z rzeczownikiem Samodzielne Z rzeczownikiemSamodzielne
mój my maɪ mine maɪn nasz our aʊə ours aʊəz
twój your jɔː yours jɔːz wasz your jɔː yours jɔːz
jego his hɪz his hɪz
jej her hɜː hers hɜːz ich their ðεə theirs ðεəz
jego its ɪts its ɪts
Rzeczowniki - Nouns: mają trzy rodzaje, ale rodzaj męski (masculine) i żeński (feminine) odnosi się tylko do osób (czasami do zwierząt) danej płci. Pozostałe rzeczowniki mają rodzaj nijaki (neuter). Rzeczowniki zmieniają swoją formę jedynie podczas tworzenia liczby mnogiej. Liczbę mnogą tworzy się za pomocą końcówki -s ewent. -es. W wyrazach zakończonych na -f końcówka w liczbie mnogiej przyjmuje postać -ves. Np. book - books; house - houses; potato - potatoes; leaf - leaves; life - lives W sposób nieregularny tworzy się liczbę mnogą niewielu rzeczowników. Są to np. child - children; man - men; woman - women; foot - feet; tooth - teeth Opisując ilość (dużo, mało, mniej) należy pamiętać o podziale na rzeczowniki policzalne i niepoliczalne: dużo - many (policzalne) vs. much (niepoliczalne), mało little (niepoliczalne) vs. few (policzalne) i mniej less (niepoliczalne) vs. fewer (policzalne). Przedimki - Articles: W języku angielskim przed rzeczownikami i przymiotnikami stawiamy przedimek nieokreślony (Indefinite article) a (lub an) albo przedimek określony (Definite article) the, ewentualnie nie stawia się żadnego przedimka. Przedimek nieokreślony stoi tam, gdzie dany rzeczownik nie został bliżej określony i mówi się o nim w ogólny sposób. Przedimek określony występuje przed rzeczownikami, które są w jakiś sposób specyficzne, szczególne w danym kontekście i jasno określone. Przymiotniki - Adjectives: Zmieniają swoją formę jedynie podczas stopniowania - (stopień wyższy) the comparative, (stopień najwyższy) the superlative. Przedimek poprzedzający rzeczownik przesuwa się przed przymiotnik określający. Krótkie przymiotniki (i przysłówki) stopniuje się za pomocą końcówki -er (w stopniu wyższym ...szy) i za pomocą końcówki -est (w stopniu najwyższym - naj...) Dłuższe przymiotniki (i przysłówki) stopniuje się za pomocą wyrazów more (więcej) i most (najwięcej) stawianych przed przymiotnikiem (lub przysłówkiem). Przed stopniem najwyższym przymiotnika stawia się przedimek określony - the. W sposób nieregularny stopniuje się kilka wyrazów, jak np. good - better - the best; bad - worse - the worst far - farther/further - the farthest/furthest little - less - the least; much/many - more - the most Czasownik be: jest nieregularny i może być zarówno czasownikiem głównym (Lexical Verb), jak i posiłkowym (Auxiliary Verb). Formy czasownika be w czasie teraźniejszym: I am ...; contraction I'm ... He/She/It is ...; contraction He's/She's/It's ... You/We/They are ...; contraction You're/We're/They're ... Przeczenia w czasie teraźniejszym: I am not ...; contraction I'm not ... He/She/It is not ...; contraction He/She/It isn't ... You/We/They are not ...; contraction You/We/They aren't ... Formy czasownika be w czasie przeszłym: I/he/she/it was ... - John was ...; My car was ... You/We/They were ... - My parents were ...; Those books were ... Przeczenia w czasie przeszłym: I/he/she/it was not ...; contraction I/he/she/it wasn't ... You/We/They were not ...; contraction You/We/They weren't ... Imiesłów czasu przeszłego (Past Participle) to been, a imiesłów czasu teraźniejszego (Present Participle) - being. Czasownik have: jest nieregularny i może być zarówno czasownikiem głównym (Lexical Verb), jak i posiłkowym (Auxiliary Verb). W czasie Present Simple prawie we wszystkich osobach przyjmuje formę have. Wyjątkiem jest 3. osoba liczby pojedynczej, dla której charakterystyczna jest forma has. Np. He/She/It/John has .... Imiesłów i forma gerund przyjmuje formę having. Czasownik posiłkowy have występuje głównie w czasie (Present Perfect) i (Past Perfect). Przeczenie czasownika have to have not ewent. has not lub w skróconej formie haven't ewent. hasn't. W czasie przeszłym przyjmuje formę had. Przeczenie czasownika w czasie przeszłym to had not lub hadn't. Czasownik do: jest nieregularny i może być zarówno czasownikiem głównym (Lexical Verb), jak i posiłkowym (Auxiliary Verb). W czasie Present Simple prawie we wszystkich osobach przyjmuje formę do, z wyjątkiem 3. osoby liczby pojedynczej, dla której charakterystyczna jest forma does. Np. He/She/It/John does .... Przeczenie czasownika do to do not ewent. does not lub w formie skróconej don't ewent. doesn't. W czasie przeszłym we wszystkich osobach przyjmuje formę did, natomiast w przeczeniach did not lub w skrócie - didn't. Czasowniki modalne - Modal Auxiliary Verbs: can, must, may Czasownik CAN jest nieregularny i wyraża możliwość, zdolność lub umiejętność. W czasie Present Simple we wszystkich osobach przyjmuje formę can. Przeczenie czasownika can to cannot lub w skrócie can't. W czasie przeszłym przyjmuje formę could, natomiast w przeczeniach - could not lub w skrócie couldn't. W pozostałych czasach należy użyć formy opisowej czasownika can - be able to (móc). Czasownik MUST wyraża konieczność, obowiązek lub pewność. Przeczenie czasownika must to must not lub w formie skróconej mustn't. UWAGA! Przeczenie mustn't wyraża zakaz (nie wolno)! W czasach innych niż Present Simple, zamiast czasownika must należy użyć jego formy opisowej - have to, czyli w czasie przeszłym: had to. Czasownik MAY wyraża pozwolenie lub potencjalną możliwość. Przeczenie czasownika may to may not lub (rzadziej) w formie skróconej mayn't. W czasach innych niż Present Simple zamiast czasownika may używa się jego formy opisowej - be allowed to (mieć pozwolenie). Czasownik could: Wraz z czasownikiem głównym wyraża potencjalną możliwość, czyli co mogłoby się stać lub co ktoś mógłby zrobić. Przeczenie to could not lub w skrócie couldn't. Konstrukcja could have + PP (imiesłów czasu przeszłego) lub w formie skróconej could've + PP wyraża potencjalną możliwość w przeszłości - co ktoś mógł zrobić lub co mogło się stać. Czasownik should: Wraz z czasownikiem głównym wyraża zalecenie lub domniemanie, czyli co ktoś powinien zrobić, jakie coś powinno być itp. Przeczenie to should not lub w formie skróconej shouldn't. Konstrukcja should have + PP (imiesłów czasu przeszłego) lub w formie skróconej should've + PP wyraża to, co powinno się stać lub co ktoś powinien zrobić w przeszłości. Czasownik would: Wraz z czasownikiem głównym wyraża ogólny warunek, czyli co by się stało. Przeczenie to would not lub w formie skróconej wouldn't. Konstrukcja would have + PP (imiesłów czasu przeszłego) lub w formie skróconej would've + PP opisuje sytuację, która mogłaby stać się w przeszłości. Would używa się również zamiast will przy przesunięciu czynności do przeszłości, co jest związane z następstwem czasów.

Ze względu na rozmiary niniejszego podręcznika, umówiono jedynie podstawowe angielskie czasy. Czasy w języku angielskim łączy wiele analogii, które po opanowaniu podstawowych czasów można wykorzystać do nauki pozostałych.

Tworzenie czasów - przegląd - Overview of Tenses Powtórz zasady, podobieństwa i analogie w tworzeniu czasów w języku angielskim. Present continuous Tworzy się za pomocą czasownika be i imiesłowu czynnego -ing, czyli: am/is/are ...ing. Np. I'm waiting.Czekam. He's waiting., John is waiting.(On) czeka., John czeka. We're waiting.Czekamy. Bob and Jane are waiting.Bob i Jane czekają. Pytania tworzy się za pomocą inwersji. Np. Am I waiting?Czekam? Are you waiting?Czekasz? Is he waiting?Czeka? Przeczenia tworzy się za pomocą wyrazu NOT stawianego przed czasownikiem głównym z końcówką (-ing). Np. I'm not waiting., I'm not waiting.Nie czekam. He's not waiting., He isn't waiting.(On) Nie czeka. We're not waiting., We aren't waiting.Nie czekamy. Uwaga! Nie wszystkie czasowniki mogą zostać użyte w czasie Present Continuous. Niektóre czasowniki opisujące czynności o charakterze długofalowym, zmysły, uczucia czy stany (Stative Verbs) występują tylko w czasie Present Simple. Present simple Zdanie oznajmujące tworzy się poprzez połączenie podmiotu (zaimka itp.) i podstawowej formy czasownika głównego. Np. I speak English.Mówię po angielsku. We go there often.Często tam chodzimy. They cost too much.Kosztują zbyt dużo. Jednakże do czasownika w 3. osobie liczby pojedynczej dodaje się końcówkę -s. Np. He speaks English.Mówi po angielsku. She goes there often.Często tam chodzi. It costs too much.Kosztuje zbyt dużo. Przeczenia tworzy się za pomocą posiłkowego do not lub jego formy skróconej don't, a w 3. osobie liczby pojedynczej za pomocą does not lub w formie skróconej doesn't, stawianej przed czasownikiem głównym. Np. I don't know.Nie wiem. They don't know.Oni nie wiedzą. He doesn't know., John doesn't know.On nie wie., John nie wie. It doesn't matter.To nie ma znaczenia. Pytania tworzy się za pomocą posiłkowego do ewent. w 3. osobie liczby pojedynczej za pomocą does i poprzez inwersję (zmianę pozycji podmiotu). Czyli: Do ...? ewent. Does ...? Np. Do I know you?Znam cię? Do you speak English?Mówisz po angielsku? Does she speak English?Czy ona mówi po angielsku? Do they speak English?Czy oni mówią po angielsku? Future simple Czas ten we wszystkich osobach tworzy się za pomocą czasownika modalnego will + podstawowej formy czasownika głównego. W 1. osobie liczby pojedynczej i mnogiej można także użyć formy shall. Np. I will be there.Będę tam. He will come.On przyjdzie. They will stay here.Zostaną tutaj. Will wraz z zaimkami często skraca się do postaci ...'ll. Np. I'll, You'll, He'll, She'll itd. Przeczenia tworzy się za pomocą konstrukcji will not lub w skrócie - won't. Np. I will not be there.Nie będzie mnie tam. He won't come.On nie przyjdzie. They won't stay here.Nie zostaną tutaj. Pytania tworzy się za pomocą inwersji, czyli Will ...?. Np. Will you be there?Będziesz tam? Will he come?Przyjdzie? Won't you stay?Ty tu nie zostaniesz? Shall we sit down?Usiądziemy? Uwaga! Czasowniki can, must, may należy w tym przypadku zastąpić ich formami opisowymi. Np. We'll have to wait. (must)Będziemy musieli poczekać. I won't be able to come. (can)Nie będę mógł przyjść. She'll be allowed to play. (may)Będzie mógł grać. Future continuous To kombinacja czasu future simple - will i Present Continuous - be ...ing. Czas ten tworzy się za pomocą konstrukcji ... will be ...ing. Np. I will be waiting there.Będę tam czekał. He will be looking after them.Będzie się nimi opiekował. Przeczenia tworzy się za pomocą konstrukcji ... will not be ...ing lub w skrócie ... won't be ...ing. Np. We won't be working at night.Nie będziemy pracować w nocy. Pytania tworzy się za pomocą inwersji, czyli Will ... be ...ing?. Np. Will you be waiting there?Będziesz tam czekać? Wyrażanie przyszłości - be going to ... Konstrukcja ta jest w zasadzie wariantem czasu Present Continuous. Łączy się z nią czasownik w bezokoliczniku, czyli: ... am/is/are going to + infinitive. Np. I'm going to call him.Zadzwonię do niego. He's going to kill you.On cię zabije. They're going to do it.Oni to zrobią. Przeczenia tworzy się za pomocą konstrukcji ... not going to .... Np. I'm not going to tell her.Ja jej tego nie powiem. She's not going to marry him.Ona go nie poślubi. Pytania tworzy się za pomocą inwersji, czyli Am/Is/Are ... going to ...? Np. Are you going to do it?Zrobisz to? Is she going to be okay?Czy nic jej nie będzie? What am I going to do?Co będę robić? Past simple Zdania oznajmujące z czasownikami regularnymi tworzy się we wszystkich osobach poprzez dodanie do czasownika końcówki -ed. Np. I hoped so.Miałem nadzieję, że tak. She believed me.Wierzyła mi. They needed it.Potrzebowali tego. W przypadku czasowników nieregularnych w zdaniu oznajmującym należy użyć ich 2. formy - PT. Np. I knew that. (know)Wiedziałem to. You made a mistake. (make)Zrobiłeś błąd. He lost it. (lose)Zgubił to. Przeczenia tworzy się we wszystkich osobach za pomocą konstrukcji did not lub jej formy skróconej, czyli didn't. Np. I didn't know.Nie wiedziałem tego. You didn't tell me.Nie powiedziałeś mi tego. She didn't come.Nie przyszła. Pytania tworzy się poprzez inwersję - Did ...?. Np. Did you know that?Wiedziałeś to? Did I say that?Powiedziałem to? Did they come?Przyszli? Uwaga: Did (ewent. didn't) w czasie Past Simple zachowuje się tak samo jak do lub does (ewent. don't lub doesn't) w czasie Present Simple. Uwaga! Również w tym przypadku czasowniki modalne can, must, may należy zastąpić ich formami opisowymi. Np. We had to wait. (must)Musieliśmy czekać. He was able to help us. (can)Mógł nam pomóc. She wasn't allowed to come. (may)Nie mogła przyjść. Past continuous Tworzy się podobnie jak czas Present Continuous, zmieniając jedynie czasownik be na jego formę przeszłą, czyli: ... was/were ...ing. Np. She was waiting there.Czekała tam. We were expecting you.Oczekiwaliśmy was. It was still raining.Ciągle padało. Przeczenia tworzy się za pomocą: ... was/were not ...ing lub w skrócie ... wasn't/weren't ...ing. Np. She was not trying hard enough.Nie starała się wystarczająco. They weren't drinking alcohol.Nie pili alkoholu. Pytania tworzy się poprzez inwersję czasownika be i podmiotu, czyli: Was/Were ... ...ing? Np. Was she waiting there?Czekała tam? What were they working on?Nad czym pracowali? Present perfect Tworzy się za pomocą odpowiedniej formy czasownika posiłkowego have oraz imiesłowu czasu przeszłego Past Participle czasownika głównego, czyli: ... have/has + PP. W przypadku czasowników regularnych forma PP jest zgodna z formą czasu przeszłego (końcówka -ed). Czasownik posiłkowy have wraz z zaimkami można skracać do postaci: I've, You've, He's, She's, It's, We've, They've. Np. Mark and Bob have arrived.Mark i Bob przyjechali. Jane has called him.Jane do niego zadzwoniła. I've known him for years.Znam go już od lat. He's lost the money.Zgubił te pieniądze. It's been a long time.Minął już długi czas. Przeczenia tworzy się za pomocą have/has not lub formy skróconej ... haven't/hasn't + PP. Np. I haven't seen it.Jeszcze tego nie widziałem. He hasn't come yet.Jeszcze nie przyszedł. We haven't been there.Jeszcze tam nie byliśmy. Pytania tworzy się za pomocą inwersji: Have/Has ... + PP. Np. Have you seen it?Widziałeś już to? Has he come yet?Już przyszedł? How long have they been here?Jak długo już tutaj są? Present perfect continuous Jest w zasadzie kombinacją czasu present perfect i formy ciągłej be ...ing. Czas ten tworzy się za pomocą konstrukcji: have/has been ...ing lub w skrócie ...'ve/...'s been ...ing. Np. I've been learning English for a year.Uczę się angielskiego od roku. They've been waiting here for hours.Czekają tu od wielu godzin. He's been working on it since ...Pracuje nad tym od... We've been expecting you.Już was oczekujemy. Przeczenia tworzy się za pomocą partykuły przeczącej NOT stawianej za czasownikiem have, czyli: ...have/has not been ...ing lub w skrócie ...haven't/hasn't been ...ing. Np. I haven't been skiing for ages.Wieki nie jeździłem na nartach. He hasn't been playing for years.Od lat już nie gra. Pytania tworzy się za pomocą inwersji, czyli Have/Has ... been ...ing?. Np. How long have you been learning English?Jak długo uczysz się angielskiego? Past perfect Tworzy się podobnie jak czas present perfect, ale zamiast form czasownika have odpowiednich dla czasu teraźniejszego, używa się formy przeszłej had, czyli: ... had + PP (Past Participle). Np. After I had cleaned I went ...Po tym jak posprzątałem, poszedłem ... She had left before I came.Wyszła zanim przyszedłem. Przeczenia tworzy się za pomocą konstrukcji: ... had not + PP lub w skrócie ... hadn't + PP. I hadn't been there before.Nigdy wcześniej tam nie byłem. We hadn't talked about it.Nie rozmawialiśmy o tym wcześniej. Strona bierna - the Passive Voice We wszystkich czasach tworzy ją się za pomocą odpowiedniej formy czasownika be + Past Participle (PP) - imiesłowu czasu przeszłego. W przypadku czasowników regularnych forma PP jest zgodna z formą czasu przeszłego (końcówka -ed). Np. It is called ...To się nazywa... They are used for ...Są używane do... She was found ...Została znaleziona... I've been told that ...Powiedziano mi, że... It will be sent ...Zostanie to wysłane... Przeczenia tworzy się za pomocą partykuły przeczącej NOT stawianej za czasownikiem be lub w formie skróconej: isn't/aren't/wasn't/weren't/won't be + PP itp. Np. He was not promoted.Nie został awansowany. They won't be fired.Nie zostaną zwolnieni. It hasn't been used.Dotąd to nie zostało użyte. Pytania tworzy się za pomocą inwersji czasownika be, podobnie jak w przypadku pozostałych czasów. When was he fired?Kiedy został zwolniony? How is it done?Jak to zostało zrobione? Zdania warunkowe - Conditionals W języku angielskim występują cztery rodzaje zdań warunkowych: zero conditional, first conditional, second conditional i third conditional (nie został omówiony w niniejszej książce). Zero conditional (warunek realny w teraźniejszości) tworzy się za pomocą: if/when (jeżeli/kiedy) + imperative (rozkaz) lub: if/when (jeśli/kiedy) + Present Simple w zdaniu nadrzędnym. Np. If you know it, say it.Jeżeli to wiesz, powiedz. When it rains, the road is wet.Kiedy pada, droga jest mokra. First conditional (warunek realny w przyszłości) tworzy się za pomocą: if (jeżeli) + will (czas przyszły) w zdaniu nadrzędnym. UWAGA! W zdaniach w języku angielskim po if zwykle nie występuje czas przyszły, a czas Present Simple. Np. If I meet him, I will tell him.Jeżeli go spotkam, powiem mu to. If he works hard, he will do it.Jeżeli będzie ciężko pracować, zrobi to. Second conditional (nierealny warunek w teraźniejszości) tworzy się za pomocą: if ... Past Tense (PT) + would (+ infinitiv) w zdaniu nadrzędnym. Np. If I knew, I would tell you.Gdybym to wiedział, powiedziałbym ci to. If I were you, I would do it.Gdybym był tobą, zrobiłbym to. If he came, he would help us.Gdyby przyszedł, pomógłby nam. Czasownik be po if w second conditional zawsze przyjmuje formę were. (Formy was używa się jedynie w języku potocznym.) Następstwo czasów Następstwo czasów (sequence of tenses) polega na gramatycznym cofnięciu czasu w zdaniu podrzędnym tam, gdzie w zdaniu nadrzędnym jest czas przeszły. Służy do określenia relacji czasowych zachodzących między czynnościami lub wydarzeniami opisywanymi w zdaniu złożonym. COFNIĘCIE CZASÓW w zdaniach podrzędnych:
Present Simple do Past Simple
Future Simple do future in the past (would + infinitiv)
Past Simple do past perfect (had + PP)
present perfect do past perfect (had + PP)
Przykłady użycia następstwa czasów: Mówi, że tego nie chce.He says he doesn't want it. czas teraźniejszy Powiedział, że tego nie chce.He said he didn't want it. (następstwo) Mówi, że przyjdzie.She says she will come. czas przyszły Powiedziała, że przyjdzie.She said she would come. (następstwo) Mówi, że to zrobił.He says he did it. czas przeszły Powiedział, że to zrobił.He said he had done it. (następstwo) Mówi, że już tam był.He says he has been there. present perfect Powiedział, że już tam był.He said he had been there. (następstwo)