Lektion 12 – Was werden wir essen?
Kommunikation
Chcesz kieliszek, a może dwa?
Decyzja należy do ciebie. Podpowiemy Ci, w jaki sposób poprosić o dwa kieliszki.
Jeżeli masz na myśli kieliszek jako objętość, użyj rzeczownika w liczbie pojedynczej zwei Glas.
Ich möchte zwei Glas Wein.!!*Dám si dvě skleničky vína.
Jeżeli chcesz zaproponować kieliszek wina osobie, która Ci towarzyszy, poproś kelnera o dwie sztuki w liczbie mnogiej zwei Gläser.
Bringen Sie mir noch zwei (Wein)Gläser bitte.!!*Přineste mi prosím ještě dvě skleničky (na víno).
Pamiętaj o różnicy pomiędzy wyrażeniami ein Glas Wein (kieliszek wina) i ein Weinglas (kieliszek na wino).
W języku niemieckim istnieje kilka reguł dotyczących określania ilości. Są one zależne od rodzaju danego rzeczownika.
Rzeczowniki opisujące miarę, wagę i objętość:
w rodzaju męskim i nijakim po liczebnikach zawsze mają liczbę pojedynczą
zwei Glas Bier; drei Pfund Kartoffeln; mit sechs Liter Wasser; zehn Zentimeter lang
w rodzaju żeńskim liczebniki powyżej 2 mają liczbę mnogą
fünf Flaschen Mineralwasser; zwei Dosen Cola
Określenia ilości nie posiadają rodzajnika i nie łączą się z przyimkami.
zwei Dosen Bierdwie puszki piwa
drei Pfund Kartoffeln1,5 kg ziemniaków
Ziemniaki to tzw. “rzeczownik policzalny”, natomiast piwo to “rzeczownik niepoliczalny” (tak jak pozostałe płyny, mąka, cukier itp.). Dlatego też Kartoffeln występują w liczbie mnogiej, a Bier w liczbie pojedynczej.
ein Pfund Erdbeerenpół kilograma truskawek policzalne
ein Pfund Mehlpół kilograma mąki niepoliczalne
Jednostki
Ulubioną jednostką wagi w Niemczech jest das Pfund (libra). Na szczęście można ją łatwo przeliczyć, jedna libra to 0,5 kg.
Za pomocą tej jednostki z łatwością można podawać informacje o wadze pół kilograma.
Ich möchte drei Pfund Kartoffeln.Chcę 1,5 kg ziemniaków.
Podczas zakupów zapomnij o dekagramach i zastąp je gramami.
Ich möchte 200 Gramm Wurst.Chciałbym 20 dkg kiełbasy.
Już się piecze
Ale co? Ciasto czy gęś? W języku niemieckim to duża różnica!
Cukiernicy i piekarze, którzy pieką ciasta, użyją czasownika backen.
Ich backe gerade einen Apfelkuchen.Właśnie piekę szarlotkę.
Meine Freundin backt/bäckt gern.Moja dziewczyna lubi piec.
Miłośnicy mięsa i smażonego jedzenia używają czasownika braten, który znaczy nie tylko piec, ale i smażyć.
Wir braten oft eine Gans.Często pieczemy gęś.
Er brät einen Fisch in Butter.Smaży rybę na maśle.
Uwaga! Czasowniki braten i backen w liczbie pojedynczej odmieniają się nieregularnie. Zob. słowniczek na końcu lekcji.
Piec możemy także ziemniaki, zatem co wtedy? To zależy. Jeżeli przygotowujemy je w piekarniku, użyjemy czasownika backen, a jeśli na gorącym tłuszczu - czasownika braten. Jeżeli chcesz je zapiec na przykład z serem, użyjesz czasownika gratinieren.
Backen Sie die Kartoffeln bei 220°C.Piecz ziemniaki w 220°C.
Ich mag Bratkartoffeln.Lubię opiekane ziemniaki.
Er mag auch Kartoffelgratin.Lubi także zapiekane ziemniaki.
Nie jest to tak trudne, na jakie wygląda. Wystarczy, jeśli będziesz odróżniać pieczenie ciasta i mięsa. W pozostałych przypadkach panuje pełna dowolność. Rodzimi użytkownicy języka używają różnych wariantów, które są związane z tradycją i danym regionem.
Wyrażanie zaimka jaki
Polski zaimek pytający jaki? możemy wyrazić w języku niemieckim na trzy sposoby.
wie
W poprzednich lekcjach pojawił się już kilkakrotnie przysłówek wie. W pytaniach towarzyszy mu z reguły czasownik sein.
Jaki/jaka/jakie jest...?.
Wie ist die Suppe? → Die Suppe ist heiß.
Wie ist der Wein? → Der Wein ist sauer.
Wie ist deine Adresse? → Meine Adresse ist...
welcher, welche, welches
Jeśli pytanie odnosi się do ograniczonego wachlarza opcji (np. prosimy kogoś o wybór jednej z dwóch możliwości), zbudujemy za pomocą zaimka welcher. W tłumaczeniu na język polski będzie odpowiadał mu zaimek jaki lub który.
Welche Suppe möchten Sie? (Die Spargelsuppe oder die Gemüsesuppe?)
Welcher Wein passt zum Spargel? (Rotwein oder Weißwein?)
Mit welchem Zug kommst du? (Am Mittag oder um Mitternacht?)
Uwaga! Zaimek welcher odmienia się tak samo jak rodzajnik określony.
was für ein
Konstrukcji was für ein użyjemy, pytając o coś nieokreślonego.
Was für eine Suppe kocht sie? – Eine Gemüsesuppe.
Was für einen Wein haben wir im Kühlschrank? – Veltliner.
Was für Schuhe brauchst du? – Bequeme Schuhe.
Końcowe ein sugeruje, że są to formy właściwe dla rodzajnika nieokreślonego. W liczbie mnogiej używa się jedynie was für.
Jakiś i żaden
Jeżeli nie chcemy powtarzać rzeczowników, możemy je zastąpić za pomocą zaimka.
Die Frau will abnehmen. Sie isst nur Salate.
Welcher Wein passt zum Spargel? Der da passt sicher.
Odpowiednikiem polskiego jakiś jest w języku niemieckim zaimek welcher z końcówką odpowiednią dla rodzaju rzeczownika, który zastępuje.
Haben wir Milch? – Es gibt noch welche.Mamy mleko? – Jeszcze jakieś tu jest.
Haben wir Mehl? – Es gibt noch welches.Mamy mąkę? – Jeszcze jakaś tu jest.
Der Kaffee ist alle, ich hole welchen.Skończyła się kawa, przyniosę jakąś.
Wir haben keine Gläser, ich bringe welche.Nie mamy szklanki, przyniosę jakąś.
Pamiętaj, że niemiecki rzeczownik nie zawsze będzie miał ten sam rodzaj, co jego polski odpowiednik.
Jeśli chcemy powiedzieć, że czegoś już nie ma/coś się skonczyło, posłużymy się konstrukcją Es gibt kein mehr.... Forma zaimka kein będzie zależała od rodzaju i liczby rzeczownika, do którego się odnosimy.
es gibt | keinen/keine/kein(e)s | mehr |
Haben wir Milch? – Nein, es gibt keine mehr.Mamy mleko? – Nie, już (żadnego) nie mamy. dosł. “nie ma”
Haben wir Mehl? – Nein, es gibt keins mehr.Mamy mąkę? – Nie, już (żadnej) nie mamy.
Haben wir Spargel? – Nein, es gibt keinen mehr.Mamy szparagi? – Nie, już (żadnych) nie mamy.
Uwaga! Pamiętaj, że jeśli zaimek kein występuje samodzielnie (nie stoi przed rzeczownikiem) jego forma musi sygnalizować rodzaj. Dlatego mianownik rodzaju męskiego przyjmuje formę keiner, a mianownik i biernik rodzaju nijakiego - kein(e)s. W pozostałych sytuacjach odmieniamy go tak jak ein. Podobna reguła obowiązuje w odniesieniu do zaimków dzierżawczych.
Zaimek man
W twierdzeniach o charakterze ogólnym oraz w zdaniach, w których wykonawca czynności pozostaje niesprecyzowany, w języku niemieckim używa się zaimka nieokreślonego man.
W konstrukcjach tego typu użyjemy czasownika w 3. os. lp. Na język polski można przetłumaczyć je na kilka sposobów:
przy użyciu konstrukcji bezosobowych
Wie macht man das?Jak się to robi?
Man kann es nie wissen.Tego nigdy nie wiadomo.
Kann man hier Spargel kaufen?Czy można tu kupić szparagi?
Hier darf man nicht fotografieren.Tu nie wolno robić zdjęć.
za pomocą form 1. lub 3. os. lm.
Für Pommes braucht man Kartoffeln.Do zrobienia frytek potrzebujemy ziemniaków.
Was sagt man noch?Co jeszcze mówią?
przy użyciu rzeczownika człowiek/ludzie
Man wird mich auslachen.Ludzie będą się ze mnie śmiać.
Man ruft erst seine Freunde an.Człowiek najpierw dzwoni do przyjaciół.
Zwróć uwagę, że w niemieckiej konstrukcji użyjemy zaimka 3. os. lp. – sein.