Grammatik

Präteritum czasowników głównych W tej lekcji przyjrzymy się, jak utworzyć formy Präteritum czasowników głównych. Dla przypomnienia możesz sięgnąć do sekcji Czas przeszły w lekcji 13. Podstawową zasadę przedstawiliśmy już w poprzednich lekcjach: 1. os. lp. = 3. os. lp. ich wohnte – er wohnte ich kam – er kam W odniesieniu do prefiksów obowiązują takie same zasady jak w czasie Präzens. Ich besuchte einen Kurs. Sie kam nicht herein. czasowniki regularne Żeby utworzyć formy Präteritum czasowników regularnych, do tematu czasownika dodajemy -t- oraz poszczególne końcówki osobowe (takie same jak w czasie Präzens). Forma 1. os. lp. jest równa formie 3. os. lp. Jeśli temat czasownika jest zakończony na -d lub -t, dla ułatwienia wymowy zbitkę spółgłoskową rozbijamy za pomocą wstawnego -e- (patrz czasownik arbeiten) Przed końcówkę czasu teraźniejszego wstawia się -t-. Formy 1. i 3. osoby liczby pojedynczej są takie same. W tym przypadku obowiązuje również zasada mówiąca o rozszerzaniu końcówki o -e- w czasownikach, których rdzeń kończy się na t/d.
sagen arbeiten
ich sagte arbeit-e-te
du sagtest arbeit-e-test
er/sie/es sagte arbeit-e-te
wir sagten arbeit-e-ten
ihr sagtet arbeit-e-tet
sie sagten arbeit-e-ten
czasowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę + -n/-m Również jeśli temat czasownika zakończony jest na -n lub -m, przed -t- wstawimy dodatkowo -e-. Nie dotyczy to jednak czasowników w rodzaju wohnen, lernen itp., których formy nie sprawiają trudności w wymowie.
wohnen öffnen
ich wohnte öffn-e-te
du wohntest öffn-e-test
er/sie/es wohnte öffn-e-te
wir wohnten öffn-e-ten
ihr wohntet öffn-e-tet
sie wohnten öffn-e-ten
czasowniki nieregularne Część czasowników tworzy formy Präteritum w sposób nieregularny – spróbuj stopniowo je zapamiętywać. Do tej grupy należą czasowniki, u których w toku odmiany dochodzi do alternacji (wymiany samogłoski) w temacie. W większości wypadków do tak zmienionego tematu dodajemy odpowiednie końcówki osobowe, z wyjątkiem 1. i 3. os. lp., które pozostają bez końcówki. essen – Ich aß mit ihnen zusammen. sprechen – Er sprach kaum Deutsch. helfen – Sie half mit Kostümen. Niewielka grupa czasowników nieregularnych przed końcówką będzie miała dodatkowo spółgłoskę -t-. Dotyczy m.in. czasownika haben - hatte. wissen – Ich wusste es nicht. kennen – Ich kannte einige Leute.
kommen bleiben wissen
ich kam blieb wusste
du kamst bliebst wusstest
er/sie/es kam blieb wusste
wir kamen blieben wussten
ihr kamt bliebt wusstet
sie kamen blieben wussten

Z czasem Präteritum spotkasz się głównie w literaturze oraz języku oficjalnym, dlatego zależało nam przede wszystkim, żebyś potrafił je rozpoznać i przetłumaczyć na język polski. W końcowej części kursu zamieściliśmy ponadto przegląd najważniejszych zagadnień gramatycznych, w ktorym znajdziesz także wykaz nieregularnych form Präteritum.

Hin czy her? Przysłówki hin i her wyrażają kierunek ruchu. Hin oznacza ruch w kierunku od mówiącego, a her ruch w kierunku do mówiącego. Gehen Sie hin.Proszę iść tam. Kommen Sie her.Proszę przyjść tutaj. Rzadko występują one samodzielnie. Często łaczą się np. z przysłówkiem da. Ich habe die Schlüssel dahin gelegt.Tam położyłem te klucze. Daher kenne ich ihn.Znam go stamtąd. Mogą również pełnić rolę prefiksów w czasownikach rozdzielnie złożonych. hintun: Wo soll ich diese Rechnung hintun?Gdzie mam położyć tę fakturę? hereinkommen: Kommen Sie bitte herein.Proszę wejść. hinausschauen: Er schaute zum Fenster hinaus.Patrzył z okna. hinuntergehen: Sie ging die Treppe hinunter.Zeszła (na dół) po schodach. W języku mówionym hin- i her- bardzo często ulegają skróceniu do postaci r- (niezależnie od tego, w którym kierunku odbywa się ruch). Kommen Sie rein.Proszę wejść. Ich tue das nicht rein.Nie mogę tego włożyć do środka. Raus!Wyjdź! Kommst du runter?Przyjdziesz na dół? Legen Sie die Schlüssel da rüber.Połóż klucze tam na górze. W języku potocznym możemy spotkać się także z formami w rodzaju sich (hin)setzen (siadać) lub (hin)fallen (upadać). Setzen Sie sich hin.Proszę usiąść. Ich bin hingefallen.Upadłem.