Grammatik

Czas przeszły Jak pisaliśmy w lekcji 7, w języku niemieckim używa się dwóch czasów przeszłych – Präteritum (znanego też jako Imperfekt) oraz Perfekt.
Präzens Präteritum Perfekt
Ich habe ein Paar Ski. Ich hatte ein Paar Ski. Ich habe ein Paar Ski gehabt.
Präteritum – czas przeszły prosty – występuje głównie w języku pisanym. Spotkamy się z nim w prasie, formalnej korespondencji itp. W języku mówionym formy Präteritum tworzy się przede wszystkim od czasowników haben i sein, a także czasowników modalnych. Powtórz Präteritum czasowników haben i sein w lekcji 7. Z kolejnymi formami zapoznasz się w rozdziale Präteritum czasowników modalnych w lekcji 16. W codziennej komunikacji (w tym w nieformalnych e-mailach i wiadomościach prywatnych, na chatach, w mediach społecznościowych itp.) Niemcy używają przede wszystkim czasu przeszłego złożonego – Perfekt. Wo hast du den Urlaub gemacht?Gdzie byłeś na urlopie? Die Heizung hat nicht funktioniert.Nie działało ogrzewanie. Wir sind mit dem Zug gekommen.Przyjechaliśmy pociągiem. Er hat noch nicht angerufen.Jeszcze nie dzwonił.
Czas przeszły złożony – das Perfekt Czas przeszły złożony – das Perfekt endash tworzymy zgodnie z następującym schematem:
czas. posiłkowy haben/sein + Partizip II
Czasownik posiłkowy haben/sein występuje w odpowiedniej formie osobowej, forma Partizip II (imiesłowu czasu przeszłego). Również w tym wypadku obowiązuje zasada ramy zdaniowej: odmieniony czasownik posiłkowy stoi na drugim miejscu, a imiesłów trafia na koniec zdania. Zdążyliśmy się już zapoznać z odmianą czasowników haben i sein. Forma Partizip II zostanie omówiona w kolejnym punkcie. użycia sein wymagają: czasowniki ruchu wyrażające zmianę położenia Wann seid ihr gekommen?Kiedy przyjechaliście? Wir sind mit dem Zug gefahren.Jechaliśmy pociągiem. Sie ist schon ins Bett gegangen.Poszła już spać. czasowniki wyrażające zmianę stanu Die Temperaturen sind gestiegen.Temperatury wzrosły. Wir sind auf der Autobahn fast gestorben.Prawie zginęliśmy na autostradzie. niektóre inne czasowniki bleiben: Sie ist lieber zu Hause geblieben.Wolała zostać w domu. passieren: Was ist passiert?Co się stało? użycia haben wymagają: czasowniki zwrotne Ich habe mich auf sie sehr gefreut.Bardzo się cieszyłem na spotkanie z nią. Sie hat sich nie für Sport interessiert.Nigdy nie interesowała się sportem. wszystkie pozostałe czasownikami, które nie łączą się z sein Wir haben eine Pause gemacht.Zrobiliśmy sobie przerwę. Ich habe kaum etwas gesehen.Prawie nic nie widziałem.
Imiesłów czasu przeszłego – das Partizip II Niemiecki Partizip II może pełnić funkcję polskiego imiesłowu przymiotnikowego biernego. hertgekochte Eierjajka ugotowane na twardo die eingeladenen Freundezaproszeni przyjaciele Sie ist erkältet.Jest przeziębiona. Ma on różniwż zastosowanie przy tworzeniu czasów złożonych, m.in. czasu Perfekt. Er hat mich eingeladen.Zaprosił mnie. Sie sind schon gekommen.Już przyszli. Was hast du getan?Co zrobiłeś? tworzenie form Partizip II Do tematu czasownika (który uzyskujemy po odcięciu od bezokolicznika końcowego -en) dodajemy prefiks ge- oraz odpowiednią końcówkę:
ge- temat czasownika -(e)t/-en
Wybór końcówki: Końcówkę -t przybierają czasowniki regularne.
machen ge-mach-t suchen ge-such-t
sich freuen ge-freu-t stellen ge-stell-t
Jeśli uzyskana w ten sposób forma byłaby trudna do wymówienia, przed -t pojawi się dodatkowo wstawne -e- (podobnie jak w formach czasu Präzens).
testen ge-test-et arbeiten ge-arbeit-et
öffnen ge-öffn-et starten ge-start-et
Końcówkę -et przyjmuje także niewielka grupa czasowników nieregularnych. W poprzednich lekcjach poznałeś już czasowniki kennen i bringen.
bringen ge-brach-t kennen ge-kann-t
Końcówkę -en otrzymują czasowniki nieregularne, które podlegają alternacji w czasie Präzens.
fahren ge-fahr-en bleiben ge-blieb-en
gehen ge-gang-en kommen ge-komm-en
sehen ge-seh-en tun ge-ta-n
Wskazówka: czasowników nieregularnych warto uczyć się od razu wraz z formą Partizip II. Z czasem z pewnością dostrzeżesz analogie, które ułatwią ci samodzielne tworzenie właściwych form. Partizip II bez prefiksu ge-: Czasowniki, które w bezokoliczniku są zakończone na -ieren, w formie Partzizp II nie będą miały prefiksu ge-. Wszystkie czasowniki z tej grupy są regularne, będą zatem przybierały końcówkę -t.
passieren passier-t fotografieren fotografier-t
sich interessieren interessier-t funktionieren funktionier-t
Czasowniki rozdzielnie złożone: zasady tworzenia Partizip II czasowników rozdzielnie złożonych zostaną omówione w kolejnej lekcji. Zobacz sekcję Partizip II czasowników złożonych w lekcji 14.

Od teraz w słowniczku kończącym daną lekcję będą znajdować się formy imiesłowu czasu przeszłego. Będą to przede wszystkim formy nieregularne lub formy, które łączą się z czasownikiem sein. W ćwiczeniach w każdej lekcji będziemy stopniowo uzupełniać nieregularne formy czasowników, które już znamy. Na końcu podręcznika znajdziesz przegląd wszystkich form nieregularnych. Nie martw się, tych najważniejszych czasowników nieregularnych nie jest dużo.