Gramática

Zaimki osobowe - dopełnienie bliższe i dalsze Traga-nos a conta. Trago-a já. Pode trazer-me um copo de água? Trago-o já. Te formy określa się mianem zaimków osobowych w funkcji dopełnienia. Na zaimki dopełnienia bliższego oraz zaimki dopełnienia dalszego natrafiliśmy już w kilku wyrażeniach. Przeważnie umieszczamy je po czasowniku i łączymy za pomocą łącznika. W języku polskim temu dopełnieniu odpowiadają odmienione zaimki osobowe (ja-mi-mnie, ty-tobie-cię, itp.). Język portugalski nie ma przypadków, dlatego wyróżnia dopełnienie bliższe i dalsze - complemento direto e indireto.
lp. dopełnienie dalsze dopełnienie bliższe lm. dopełnienie dalsze dopełnienie bliższe
eu me me nós nos nos
tu te te vós vos vos
você o, a vocês vos vos
ele o eles lhes os
ela lhe a elas as
o senhor o os senhores lhes os
a senhora a as senhoras as
Complemento indireto, czyli zaimek dopełnienia dalszego odpowiada polskiemu wyrażeniu z celownikiem. Łączymy go z przyimkiem a. Levo o livro ao Pedro.Wezmę Pedro książkę. Compro o bilhete à Ana.Kupię Anie bilet. Dou o meu número aos estudantes.Dam studentom mój numer. Jeśli chcemy go zastąpić zaimkami nieakcentowanymi me, te, lhe, nos, vos, lhes, to zaimki łączymy z czasownikami za pomocą łącznika. Levo-lhe o livro.Wezmę mu książkę. Compro-te o bilhete.Kupię ci bilet. Dou-lhes o meu número.Dam im mój numer. Zaimków lhe i lhes używamy w 3. os. lp. lub lm. oraz w formie zwrotu formalnego do pana, pani lub państwa. Trago-lhe a conta.Przyniosę panu/pani/mu/jej rachunek. Pago-lhe o café.Zapłacę panu/pani/mu/jej za kawę. Trago-lhes a conta.Przyniosę państwu/im rachunek. Pago-lhes o café.Zapłacę państwu/im za kawę. Zaimek ten występuje zazwyczaj po czasowniku i łączy się za pomocą łącznika. Jeśli jednak przed czasownikiem znajduje się wyraz w formie przeczącej, spójnik, zaimek pytający lub niektóre przysłówki, to wtedy zaimek umieszczamy przed czasownikiem. Zob. Czasowniki zwrotne w lekcji 6. Já lhe trago a conta.Już panu/pani/mu/jej przyniosę rachunek. Jeżeli częścią wyrażenia czasownikowego jest również czasownik pomocniczy, to zaimek umieszczamy po bezokoliczniku czasownika głównego. Pode trazer-me a conta?Czy mógłby pan mi przynieść rachunek? Ale: w mówionym języku portugalskim czasami zaimki występują też pomiędzy czasownikiem pomocnym a głównym. Pode-me trazer a conta?Czy mógłby mi pan przynieść rachunek? Biernik w języku portugalskim wyrażamy w formie complemento direto, czyli zaimka dopełnienia bliższego. Nie łączymy go z żadnym przyimkiem. Te zaimki zgadzają się z formą rodzajnika określonego. Compro a água.Kupię wodę. Compro-a.Kupię ją. Compro o bilhete.Kupię bilet. Compro-o.Kupię go. Abro as garrafas.Otworzę te butelki. Abro-as.Otworzę je. Atravesso a estrada.Przejdę tę drogę. Atravesso-a.Przejdę ją.
Czasownik trazer Czasownik nieregularny trazer oznacza przynieść.
TRAZER (przynieść)
eu trago nós trazemos
tu trazes vós trazeis
ele/ela eles/elas
você traz vocês trazem
o/a senhor/a os/as senhores/as
Czasownik ten przyjmuje formy nieregularne w trybie rozkazującym. Tryb rozkazujący w formie zwrotu formalnego do pana lub pani tworzymy zawsze od 1. os. lp.
trazer traz! przynieś! traga! niech przyniesie!
Traz-me o meu livro.Przynieś mi tę moją książkę. Traga-me a conta.Niech mi pan przyniesie rachunek.,Proszę mi przynieść rachunek.
Czasownik poder Czasownik nieregularny poder znaczy móc. Ma formę nieregularną jedynie w 1. os. lp. W pozostałych osobach odmienia się regularnie jak czasowniki II koniugacji.
PODER (móc)
eu posso nós podemos
tu podes vós podeis
ele/ela eles/elas
você pode vocês podem
o/a senhor/a os/as senhores/as
Pode trazer-me um copo de água?Mógłby pan mi przynieść szklankę wody? Posso pagar com cartão?Mogę płacić kartą?
Czasownik pedir Czasownik nieregularny pedir oznacza domagać się, prosić albo zamówić coś w restauracji. Posiada formę nieregularną tylko w 1. os. lp. W pozostałych osobach odmienia się regularnie jak czasowniki III koniugacji.
PEDIR (domagać się)
eu peço nós pedimos
tu pedes vós pedis
ele/ela eles/elas
você pede vocês pedem
o/a senhor/a os/as senhores/as
Pedimos a ementa?Poprosimy o menu? Vou pedir um café.Zamówię kawę. Pedimos uma garrafa do vinho branco?Zamówimy butelkę białego wina? Czasownik pedir poznaliśmy już w wyrażeniu peço desculpa - przepraszam. Peço desculpa pelo atraso.Przepraszam za spóźnienie. Pedimos desculpa.Przepraszamy. Peço desculpa, mas não aceitamos pagamentos com cartão.Przykro mi, ale nie akceptujemy płatności kartą.
Użycie przyimka para Przyimek para ma kilka znaczeń. Poniżej podajemy przykłady użycia. Może wyrażać: *dla para mimdla mnie para o Pedrodla Pedro *do i na (jako przeznaczenie do czegoś) para beberdo picia, na napoje para petiscardo jedzenia *do Vou para a Alemanha.Jadę do Niemiec. *aby i skracamy w ten sposób zdanie podrzędne Vamos dar uma festa para festejar o aniversário dele.Będziemy robić imprezę, aby uczcić jego urodziny. Stosujemy go także w połączeniu z godzinami. São dez para as cinco.Jest za dziesięć piąta. Przyimek ten jest częścią konstrukcji dar + para + bezokolicznik. Dá para ver o jardim.Można widzieć ogród. Wykorzystujemy go też w wyrażeniu para aí. Chego para aí às 6.Przyjdę koło 6.