Gramática

Dopełnienie bliższe a zmiany ortograficzne Jak już wiemy, dopełnienie bliższe, które w języku polskim wyrażamy poprzez biernik, w języku portugalskim posiada następujące formy:
zaimki osobowe dopełnienie bliższe zaimki osobowe dopełnienie bliższe
eu me nós nos
tu te vós vos
você o, a vocês vos
ele o eles os
ela a elas as
o senhor o os senhores os
a senhora a as senhoras as
Jeśli forma czasownika kończy się na r, s lub z i łączy się z nią za pomocą łącznika zaimek o, os, a oraz as, odcinamy spółgłoskę od formy czasownikowej i do zaimka dodajemy spółgłoskę l.
formy czasownikowe formy
zakończone na dopełnienia bliższego
r lo
s la
z los
las
levar + o levá-lo levas + o leva-lo faz + o fá-lo
comer + o comê-lo comes + o come-lo diz + o di-lo
abrir + o abri-lo abres + o abre-lo traz + o trá-lo
Zwróć uwagę na zaznaczanie akcentu. Vou levar as calças. Vou levá-las.Wezmę te spodnie. Wezmę je. Vais comprar esta camisa? Vais comprá-la?Kupisz tę koszulę? Kupisz ją? Vou experimentar os sapatos. Vou experimentá-los.Przymierzę te buty. Przymierzę je. Vou ver o filme. Vou vê-lo.Oglądnę ten film. Oglądnę go. Pagas a conta? Paga-la?Zapłacisz rachunek? Zapłacisz go? Ele diz a verdade. Ele di-la.On mówi prawdę. On ją mówi. Faz o TPC. Fá-lo.Robi zadanie. Robi je. Trudniejsze konstrukcje możemy pominąć w ten sposób, że dopełnienie po raz kolejny powtórzymy. Nie brzmi to naturalnie zbyt ładnie, ale jest to zrozumiałe. Gosto destas calças. Vou levar as calças.Podobają mi się te spodnie. Wezmę te spodnie. Zwróć uwagę na czasownik ajudar - pomóc. W języku portugalskim łączymy go z dopełnieniem bliższym. Como posso ajudá-lo?Jak panu mogę pomóc? Como posso ajudá-la?Jak pani mogę pomóc? Como posso ajudá-los?Jak państwu mogę pomóc? Como posso ajudá-las?Jak paniom mogę pomóc? Jeżeli czasownik kończy się na ão, õe i m i łączy się z nim za pomocą łącznika zaimek o, os, a oraz as, do zaimka dodajemy spółgłoskę n. Tym razem nic nie odcinamy od czasownika.
formy czasownikowe formy
zakończone na dopełnienie bliższego
ão no
õe na
m nos
nas
Dão a festa. Dão-na.Urządzają przyjęcie. Urządzają je. Põe a mesa. Põe-na.Nakryj do stołu. Nakryj go. Provam o bacalhau. Provam-no.Spróbują dorsza. Spróbują go.
Czasownik ficar Czasownik ficar do tej pory poznaliśmy w dwóch tłumaczeniach, jako znajdować się lub zostać. W tej lekcji pojawia się on także w znaczeniu pasować (pot. leżeć). Podmiotem zdania jest rzecz - ubranie, które nam pasuje. Zatem jeśli rozmawiamy o spodniach, które mają liczbę mnogą, to czasownik ficar również będzie wyrażony w liczbie mnogiej. Pamiętaj o zmianie pozycji zaimka występującego po zaimku pytającym como. Como me fica a camisa?Jak na mnie leży ta koszula? Fica-te bem.Dobrze na tobie leży. Como te ficam as calças?Jak ci pasują te spodnie? Ficam-me mesmo bem.Naprawdę mi pasują. Zob. Czasownik ficar w lekcji 3.
Konstrukcja czasownikowa acabar de Czasownik acabar znaczy skończyć, skończyć się. Odmieniamy go regularnie jak czasowniki I koniugacji. As aulas acabam às 3 da tarde.Lekcje kończą się o trzeciej po południu. Hoje vou acabar mais cedo.Dzisiaj skończę wcześniej. W połączeniu z przyimkiem de oraz bezokolicznikiem czasownika głównego oznacza właśnie coś zrobić. Tego wyrażenia możemy użyć w czasie teraźniejszym oraz w czasie przeszłym dokonanym i wówczas oznacza to samo. A minha família acaba de chegar.Moja rodzina właśnie przyjechała. A minha família acabou de chegar.Moja rodzina właśnie przyjechała. Acabo de comprar uns calções.Właśnie kupiłem spodenki. Acabei de comprar uns calções.Właśnie kupiłem spodenki.
Odmiana czasownika preferir Czasownik preferir oznacza preferować czy też dawać pierwszeństwo oraz woleć. W 1. os. lp. w czasie teraźniejszym e zmienia się na i, tak jak w czasownikach conseguir oraz servir.
PREFERIR (preferovat)
eu prefiro nós preferimos
tu preferes vós preferis
ele/ela eles/elas
você prefere vocês preferem
o/a senhor/a os/as senhores/as
Prefiro a camisa branca.Preferuję białą koszulę. Preferem ir ao cinema.Wolą iść do kina. Preferes essa ou aquela T-shirt?Wolisz tę czy tamtą koszulkę? W p. p. s. odmieniamy go regularnie:
preferir preferi , preferiste , preferiu , preferimos , preferistes , preferiram
Czasownik vestir Czasownik vestir znaczy ubrać, i ma formę nieregularną w 1. os. lp. w czasie teraźniejszym, kiedy to e zmieniamy na i, w pozostałych osobach odmieniamy go regularnie, tak jak czasowniki servir, conseguir i preferir.
VESTIR (ubrać)
eu visto nós vestimos
tu vestes vós vestis
ele/ela eles/elas
você veste vocês vestem
o/a senhor/a os/as senhores/as
Visto um casaco.Ubiorę kurtkę. Sempre veste a mesma camisa.Ciągle ubiera tę sama koszulę. Ten czasownik ma także formę zwrotną - vestir-se - ubrać się. Visto-me e já vou.Ubiorę się i pójdę już. Wyrażenie mieć coś na sobie przetłumaczymy jako estar vestido com. Forma vestido jest zgodna z podmiotem zdania. Pedro está vestido com uma camisa branca e calças pretas.Pedro ma na sobie białą koszulę i czarne spodnie. Teresa está vestida com uma saia azul e uma T-shirt vermelha.Teresa ma na sobie niebieską spódnicę i czerwoną koszulkę. Todos estão vestidos com umas calças pretas.Wszyscy mają na sobie czarne spodnie. W p. p. s. odmieniamy go regularnie jak czasowniki III koniugacji.
vestir vesti , vestiste , vestiu , vestimos , vestistes , vestiram
Czasownik ten w twierdzącym trybie rozkazującym ma formę regularną tylko w formie zwrotu do jednej osoby. Pozostałe formy twierdzącego i przeczącego trybu rozkazującego tworzymy od formy 1. os. lp. w czasie teraźniejszym.
tu você nós vocês
vestir veste vista vistamos vistam
não vistas não vista não vistamos não vistam
Zob. Tryb rozkazujący w lekcji 9. Veste uma camisa!Ubierz koszulę! Vistam um casaco!Proszę założyć kurtkę! Veste-te!Ubierz się! Vistam-se!Proszę się ubrać!