wymowa

1Wymowa
2Alfabet portugalski Wymowa portugalska Na alfabet portugalski składa się 26 liter.
a ˈa h agˈa o ˈo v vˈe
b bˈe i i p pˈe w dˈabliu
c sˈe j ʒˈota q kˈe x ʃˈiʃ
d dˈe k kˈapa r ˈerre y ˈipsilon
e ˈe l ˈele s ˈesse z zˈe
f ˈefe m ˈeme t tˈe
g gˈe n ˈene u ˈu
Oprócz wyżej wymienionych liter w języku portugalskim występuje również ç (cê com cedilha) oraz dwuznaki takie jak: rr (erre duplo), ss (esse duplo), ch (cê-agá), lh (ele-agá), nh (ene-agá), gu (guê-u) a qu (quê-u).
3Samogłoski W języku portugalskim wyróżniamy samogłoski ustne (9), nosowe (5) oraz dwugłoski i trójgłoski ustne i nosowe. Wymowa samogłosek w języku portugalskim zależy od tego, czy dana samogłoska znajduje się w sylabie akcentowanej (sílaba tónica) lub w sylabie nieakcentowanej (sílaba átona). W drugim przypadku dochodzi do osłabienia wymowy, a w zależności od tempa wypowiedzi rozmówcy samogłoska jest redukowana albo w ogóle nie jest realizowana. Dlatego też można odnieść wrażenie, że w języku portugalskim dominują spółgłoski.
3.1Samogłoski ustne W języku portugalskim występują samogłoski ustne: a, e, i, o, u, ale niektóre realizują się na kilka sposobów (inaczej je wymawiamy). Dlatego w przypadku portugalskiego wyróżnia się 9 samogłosek ustnych. Ich wymowa często zależy od tego, czy znajdują się w sylabie akcentowanej czy nieakcentowanej. A *W sylabie akcentowanej wymawiamy podobnie jak polskie a: casa kˈazɐ *W sylabie nieakcentowanej oraz przed m, n i nh wymawiamy jak ɐ: mesa mˈezɐ; cama kˈɐmɐ; janela ʒɐnˈεlɐ E *W sylabie akcentowanej wymawiamy jak otwarte ε: esta ˈεʃta; mulher muʎˈεr; janela ʒɐnˈεlɐ; até ɐtˈε *lub jak zamknięte e este ˈeʃtə; viver vivˈer; inglês ĩglˈeʃ *W sylabie nieakcentowanej, a zwłaszcza na końcu wyrazu, dochodzi do redukcji samogłoski i wymawiamy ją jak ə: fechar fəʃˈar; este ˈeʃtə; onde ˈɔ̃də; arte ˈartə; melhor məʎˈɔr I *Wymawiamy podobnie jak polskie i, ale wyjątek stanowią sylaby di, ti, ni, które wymawiamy twardo: dizer dyzˈer; sentir sε̃tˈyr; menino mənˈynu O *W sylabie akcentowanej wymawiamy jak otwarte ɔ: melhor məʎˈɔr; pior piˈɔr; sol sˈɔl; avó ɐvˈɔ; voz vˈɔʃ *albo jak zamknięte o como kˈomu; sono sˈonu; avô ɐvˈo *W sylabie nieakcentowanej na końcu wyrazu najczęściej wymawiamy jak polskie u, podobnie zresztą jak w początkowej sylabie nieakcentowanej: bocado bukˈadu; jornal ʒurnˈal; como kˈomu U *Wymawiamy zawsze jak polskie u: chuva ʃˈuvɐ; último ˈultimu
3.2Samogłoski nosowe Do samogłosek nosowych zaliczamy: *samogłoski oznaczone tyldą ~, która w języku portugalskim nazywa się til: irmã irmˈɑ̃; lã lˈɑ̃ *samogłoski, po których pojawiają się samogłoski nosowe m lub n: fim fˈĩ; lindo lˈĩdu; um ˈũ
4Spółgłoski W języku portugalskim występuje 21 spółgłosek. H nie jest spółgłoską we właściwym tego słowa znaczeniu, ponieważ nie jest wymawiane. Y może być wymawiane jako samogłoska lub spółgłoska w zależności od pochodzenia danego wyrazu. Spółgłoski b, d, f, k, l, m, n, p, t, v wymawiamy tak samo jak w języku polskim. K występuje jedynie w wyrazach pochodzenia obcego. Pozostałe spółgłoski można wymówić na kilka sposobów. Zależy to od ich pozycji w wyrazie. C Nigdy nie wymawiamy jak polskie „c”. *Przed e oraz i wymawiamy jak polskie „s”: cebola səbˈolɐ; cinco sˈĩku *W pozostałych przypadkach jak „k”: carro kˈaʀu; copo kˈɔpu W języku portugalskim występuje również ç (cedilha), które zawsze wymawiamy jako s: açúcar ɐsˈukɐr G Posiada dwa możliwe sposoby wymowy. *Przed samogłoskami e oraz i wymawiamy je jak polskie „ż”: gelo ʒˈelu; giro ʒˈiru *Przed samogłoskami a, o, u oraz przed spółgłoskami wymawiamy jak polskie „g”: galo gˈalu; gosto gˈoʃtu; inglês ĩglˈeʃ *Portugalskie gue i gui wymawiamy jako ge oraz gi, z kolei gua i guo wymówimy podobnie jak polskie gła i gło: portuguesa portugˈezɐ; guia gˈiɐ; guardar gwɐrdˈar H W języku portugalskim zawsze jest nieme: hospital ɔʃpitˈal J Wymawiamy podobnie jak polskie „ż”: já ʒˈa; janela ʒɐnˈεlɐ; hoje ˈoʒə Q Występuje jedynie w połączeniach z samogłoską u. *W grupach que, qui wymawiamy jak „ke”, „ki”: aquela ɐkˈεlɐ; quinto kˈĩtu; aqui ɐkˈi *W grupach qua i quo wymawiamy jak „kła” i „kło”: quarto kwˈartu; qual kwˈal R W języku portugalskim istnieje kilka możliwych sposobów wymowy r. *Na początku wyrazu, w środku po spółgłoskach l, n, s oraz w sytuacji, gdy r jest zapisane jako rr, wymawiamy z wyraźnym drżeniem języka: rio ʀˈiu; carro kˈaʀu *W pozostałych przypadkach wymawaimy podobnie jak polskie „r”: responder ʀəʃpɔ̃dˈer; caro kˈaru S *Na początku wyrazu, po innej spółgłosce oraz w dwuznaku ss wymawiamy tak samo jak polskie „s”: sede sˈedə; posso ˈɔsu *Pomiędzy samogłoskami wymawiamy jak polskie „z”: casa kˈazɐ; mesa mˈezɐ *Na końcu wyrazu oraz przed spółgłoskami bezdźwięcznymi (f, /c/, p, /s/, t) wymawiamy podobnie jak polskie „sz”: gesto ʒˈεʃtu; mês mˈeʃ *Przed samogłoskami dźwięcznymi (b, d, g, l, m, n, r, v) wymawiamy jak polskie „ż”: Lisboa liʒbˈoɐ; desde dˈeʒdə X *W większości przypadków wymowa zbliżona jest do polskiego „sz”: xadrez ʃɐdrˈeʃ; lixo lˈiʃu *Niekiedy wymawiamy jak polskie „z”: exercício izərsˈisiu *Przed spółgłoską dźwięczną w przedrostku ex wymawiamy jak „Z”: ex-marido ɐjʒmɐrˈidu; ex-mulher ɐjʒmuʎˈεr *Jak „ks” wymawiamy w przypadku słów pochodzenia obcego: táxi tˈaksi; tóxico tˈɔksiku *W wyrazach pochodzenia łacińskiego wymawiamy tak jak polskie „s”: máximo mˈasimu; próximo prˈɔsimu Z *Na początku oraz w środku wyrazu wymawiamy jak polskie „z”: zero zˈεru; azul ɐzˈul; doze dˈozə *Na końcu wyrazu wymawiamy jak polskie „sz”: vez vˈeʃ; dez dˈεʃ; luz lˈuʃ
4.1Dwuznaki CH „Ch” znane z języka polskiego w portugalskim nie istnieje, jest to jedynie połączenie dwóch liter c oraz h, które w alfabecie portugalskim umieszczane jest pod literą c i wymawiane zawsze jak polskie „sz”: chá ʃˈa; chave ʃˈavə; chamar ʃɐmˈar LH Dwuznak lh wymawiamy podobnie jak miękkie l, charakterystyczne dla języków wschodniosłowiańskich: velho vˈεʎu; mulher muʎˈεr NH Wymawiamy go jak polskie ń: vinho vˈiɲu; linha lˈiɲɐ
5Přízvuk W wyrazach zakończonych na a, am, as, e, em, ens, es, o, os akcent pada na przedostatnią sylabę: amigo; casa; bonito; falam; jovem; contente Wyrazy zakończone na i, is, u, us, im, um, uns, om, r, l, z mają akcent na ostatniej sylabie: falar; comer; animal; aqui; Jesus; alguns; viveu Jeżeli akcent pada na inną sylabę, jest oznaczany graficznie: gramática; médico; também; útil; língua Wyrazy jednosylabowe mogą być akcentowane (lá, mês, sé) lub nieakcentowane. Do tej drugiej grupy należą przede wszystkich rodzajniki (o, a, os, as, um), zaimki osobowe (o, a, os, as, lhe, lhes, me, se, nos, vos), zaimki względne (que), spójniki (e, mas, nem) oraz niektóre przyimki (a, com, de, em, por).
6Znaki diakrytyczne â, ê, ô *- cyrkumfleks (acento circunflexo) oznacza akcent wyrazowy lub jego brak w danej sylabie você; português; pulôver; residência *może także odróżniać pod względem graficznym wyrazy jednosylabowe akcentowane od nieakcentowanych, zapisanych w ten sam sposób por – pôr á, é, í, ó, ú *- akcent akutowy (acento agudo) oznacza akcent wyrazowy simpático; língua; intérprete; telemóvel à *- akcent słaby (acento grave) używamy jedynie w przypadku samogłoski a i oznacza jej stopień otwarcia. Powstaje w wyniku połączenia przyimka a i rodzajnika określonego w rodzaju żeńskim. à escola; às aulas ã, õ *- tylda (til) oznacza nosową wymowę samogłosek mãe; pão
7Dyftongi „ditongos” W języku portugalskim wyróżniamy sporo przykładów dyftongów (dwugłosek) ustnych oraz nosowych. O dyftongu mówimy wtedy, jeżeli mamy do czynienia z połączeniem dwóch samogłosek, z których jedna jest zredukowana do półsamogłoski (i oraz nieakcentowane e są wymawiane jako „j”, u, a nieakcentowane o jak polskie „ł”). Wówczas wymawiamy je jako jedną sylabę.
7.1Dyftongi ustne „ditongos orais” W języku portugalskim wyróżniamy poniższe dyftongi ustne:
ai aj ao au
au au ei ej
éi εj eu eu / εu
éu εu iu iu
oi oj / ɔj ói ɔj
ou ou ua uɐ
ui uj uo uo
meu mˈeu; pai pˈaj; mau mˈau
8Trojhlásky „tritongos” Trojhláska je takové seskupení hlásek, při kterém se v jedné slabice realizuje jedna plnohodnotná samohláska mezi jednou polosamohláskou a jednou polosouhláskou. Stejně jako v případě samohlásek a dvojhlásek rozlišujeme trojhlásky ústní a nosové.
8.1Trojhlásky ústní „tritongos orais” Nejčastější ústní trojhlásky jsou: -uai; -uei; -uiu; -iai; -iei
8.2Trojhlásky nosové „tritongos nasais” Nejčastější nosové trojhlásky jsou: -uão; -ião; -uõe