Grammatikk

Zaimki osobowe
jeg jæi ja
du dʉː ty
han hɑn on
hun hʉn ona
det deː/den den ono
vi viː my
dere ˈdeːre wy
de diː oni/one
W tabelce Twoją uwagę zwróciły z pewnością zaimki han, hun oraz det, den. Zaimków han i hun używamy, gdy mówimy o ludziach. Lars er norsk. Han bor i Oslo.Lars jest Norwegiem. Mieszka w Oslo. Anna kommer fra Polen. Hun er student.Anna pochodzi z Polski. Jest studentką. Zaimków det i den używamy, gdy mówimy o zwierzętach, przedmiotach, czynnościach itp. Det wskazuje na rzeczowniki rodzaju nijakiego, den na rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego. Jeg leser ei bok. Den er interessant.Czytam książkę. Jest ciekawa.

Jeszcze pół wieku temu Norwegowie w rozmowie z osobami obcymi lub starszymi używali formy grzecznościowej De (pisanej wielką literą). Hvordan har De det, herr Hansen? - Jak się pan miewa, panie Hansen? We współczesnym języku norweskim jest to jednak zjawisko marginalne. Nawet w komunikacji o charakterze formalnym zwykle używa się zaimka du. Zmiana ta zaczęła następować w latach 70. ubiegłego wieku. Dlatego na co dzień raczej unikajmy grzecznościowego De.

Rodzaj Rzeczowniki w języku norweskim występują, podobnie jak w języku polskim, w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Rodzaj rzeczownika w języku norweskim nie zawsze zgadza się z rodzajem rzeczownika w języku polskim. Rodzaje odgrywają ważną rolę w odmianie rzeczowników. Od rodzaju zależy również forma rodzajnika określonego i nieokreślonego. Z tego powodu, ucząc się rzeczowników należy zapamiętywać, jakiego są rodzaju.
Rodzajnik nieokreślony - en, ei, et Rodzajnik nieokreślony stawiamy przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej. Jego forma różni się w zależności od rodzaju: EN eːn dla rzeczowników rodzaju męskiego en gutt; en student EI æi dla rzeczowników rodzaju żeńskiego ei bok ET et dla rzeczowników rodzaju nijakiego et universitet Rzeczowniki rodzaju żeńskiego mogą się łączyć z rodzajnikiem nieokreślonym en. To oznacza, że na przykład taki wyraz jak matka może być w języku norweskim rodzaju męskiego - ei/en mor. Ale zgodnie z ogólną zasadą, rodzajnika en używa się w wypowiedziach o charakterze formalnym, natomiast ei raczej w języku mówionym. Istotny jest też czynnik regionalny. Zastosowanie Rodzajnika nieokreślonego używamy w sytuacji, gdy podajemy nową, bliżej nieokreśloną informację. Odbiorca wypowiedzi nie wie, co konkretnie ma sobie wyobrazić pod danym rzeczownikiem. På universitetet treffer hun en gutt.Na uniwersytecie spotyka chłopca. nie wiemy którego Han leser ei bok.Czyta książkę. nie wiemy którą Jednak w niektórych przypadkach rodzajnik nieokreślony musimy pominąć: a)przy wskazywaniu na zawody i narodowości Han er student.Jest studentem. Han er nordmann.Jest Norwegiem. b)w niektórych wyrażeniach (przyimkowych) gå på norskkurschodzić na kurs norweskiego
Czas teraźniejszy Większość norweskich czasowników kończy się na -e: hete, reise, treffe itd. Tę formę czasownika nazywamy bezokolicznikiem. W zdaniu rozpoznajemy go po tym, że stoi przed nim tzw. partykuła bezokolicznikowa å. Hyggelig å hilse på deg.Miło mi cię poznać. Czas teraźniejszy to czas prosty, który tworzymy, dodając końcówkę -r do bezokolicznika czasownika, np.: heter, reiser, treffer. Forma czasu teraźniejszego jest taka sama we wszystkich osobach i liczbach.
osoby czas teraźniejszy przekład
jeg snakker mówię
du snakker mówisz
han snakker
hun snakker mówi
det/den snakker
vi snakker mówimy
dere snakker mówicie
de snakker mówią
Kilka czasowników w czasie teraźniejszym ma formę nieregularną. W tabeli podajemy niektóre z nich. Formy tych czasowników zawsze będą podane w słowniczku pod koniec lekcji.
bezokolicznik czas teraźniejszy przekład
gjøre gjør jøːr robić
si sier ˈsiːər rozmawiać
spørre spør spøːr pytać się
være er æːr być
Zastosowanie Służy przede wszystkim do wyrażania: a)teraźniejszości Jeg er her. Jeg leser nå.Jestem tu. Teraz czytam. b)faktów ogólnych oraz powtarzających się czynności Anna går på norskkurs hver dag.Anna codziennie chodzi na kurs norweskiego.
Szyk zdania Szyk zdania w języku norweskim jest ściśle określony. Zdanie oznajmujące W zdaniu głównym oznajmującym czasownik jest na drugim miejscu. Jest to jedna z najważniejszych zasad szyku zdania w języku norweskim. Jeg kommer fra Norge.Pochodzę z Norwegii. Han heter Ola.Nazywa się Ola. Vi reiser til Bergen.Podróżujemy do Bergen. Zdanie zaczynamy zwykle od podmiotu (np. jeg, du, Lars), ale nie jest to warunek. Często pierwszą pozycję w zdaniu zajmuje na przykład okolicznik (np. der, på universitetet, nå). Der lærer jeg mye.Tam się wiele nauczę. På universitetet treffer hun en gutt.Na uniwersytecie spotyka chłopca. Zwróć uwagę, że czasownik we wszystkich przypadkach zostaje na drugiej pozycji, a pozostałe części zdania znajdują się wokół niego. Dotyczy to zwłaszcza podmiotu: jeśli nie stoi na początku zdania, umieszczamy go zaraz po czasowniku. Nå bor han i Norge.Teraz mieszka w Norwegii. Zdanie pytające Zasadę drugiej pozycji czasownika stosujemy też przy tworzeniu pytania z zaimkiem pytającym.
hva vɑ co
hvem vem kto
hvor vur gdzie, dokąd
hvordan ˈvuɖɑn jak
Zwróć uwagę, że w grupie spółgłoskowej hv-, h się nie wymawia. Hva heter du?Jak się nazywasz? Hvem er det?Gdzie to jest? Hvor studerer du?Gdzie studiujesz? Hvordan har du det?Jak się masz? Uwaga na pozycję przyimków! W zdaniach z zaimkiem pytającym stawiamy je dopiero na końcu: Hvor kommer du fra?Skąd pochodzisz?