Resume

1Rzeczowniki
lp. forma nieokreślona lp. forma określona lm. forma nieokreślona lm. forma określona
en gutt gutten gutter guttene
ei avis avisa aviser avisene
ei jente jenta jenter jentene
et hus huset hus husene
et vindu vinduet vinduer vinduene
2Przymiotniki Forma nieokreślona
rodzaj męski en god bil Bilen er god.
rodzaj żeński ei god bok Boka er god.
rodzaj nijaki et godt menneske Mennesket er godt.
liczba mnoga gode filmer Filmene er gode.
Forma określona
rodzaj męski den gode bilen
rodzaj żeński den gode boka
rodzaj nijaki det gode mennesket
liczba mnoga de gode filmene
Stopniowanie za pomocą sufiksów
Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy
pen penere penest
hyggelig hyggeligere hyggeligst
vakker vakrere vakrest
Stopniowanie opisowe
Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy
sympatisk mer sympatisk mest sympatisk
interessant mer interessant mest interessant
kjent mer kjent mest kjent
Stopniowanie nieregularne
Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy
stor større størst
liten mindre minst
gammel eldre eldst
ung yngre yngst
god/bra bedre best
dårlig verre verst
tung tyngre tyngst
lang lengre lengst
3Zaimki Osobowe
forma podstawowa forma dopełnieniowa forma zwrotna
jeg meg meg
du deg deg
han ham/han
hun henne seg
det/den det/den
vi oss oss
dere dere dere
de dem seg
Posesywne
osoby rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki lm.
jeg bilen min boka mi huset mitt barna mine
du bilen din boka di huset ditt barna dine
han bilen hans boka hans huset hans barna hans
hun bilen hennes boka hennes huset hennes barna hennes
det/den dens/dets dens/dets dens/dets dens/dets
vi bilen vår boka vår huset vårt barna våre
dere bilen deres boka deres huset deres barna deres
de bilen deres boka deres huset deres barna deres
Formy zwrotne zaimków posesywnych:
osoby forma zwrotna
jeg min (mi), mitt, mine
du din (di), ditt, dine
han
hun sin (si), sitt, sine
det/den
vi vår, vårt, våre
dere deres
de sin (si), sitt, sine
Przykłady: Jeg ser på huset mitt/mitt hus.Patrzę na swój dom. Han ser på huset sitt/sitt hus.Patrzę na swój dom. swój własny dom Han ser på huset hans/hans hus.Patrzę na jego dom. dom kogoś innego Wskazujące
denne mannen ten mężczyzna den mannen tamten mężczyzna
denne boka ta książka den boka tamta książka
dette skipet ten statek det skipet tamten statek
disse bildene te obrazy de bildene tamte obrazy
Pytające
hva co
hvem kto
hvilken który
hvor gdzie
hvordan jak
hvorfor dlaczego
4Liczebniki
1 én 1. første
2 to 2. andre
3 tre 3. tredje
4 fire 4. fjerde
5 fem 5. femte
6 seks 6. sjette
7 sju 7. sjuende
8 åtte 8. åttende
9 ni 9. niende
10 ti 10. tiende
11 elleve 11. ellevte
12 tolv 12. tolvte
13 tretten 13. trettende
14 fjorten 14. fjortende
15 femten 15. femtende
16 seksten 16. sekstende
17 sytten 17. syttende
18 atten 18. attende
19 nitten 19. nittende
20 tjue 20. tjuende
30 tretti 30. trettiende
40 førti 40. førtiende
50 femti 50. femtiende
60 seksti 60. sekstiende
70 sytti 70. syttiende
80 åtti 80. åttiende
90 nitti 90. nittiende
100 hundre 100. hundrere
1000 tusen 1000. tusende
5Czasowniki
bezokolicznik å reise
czas teraźniejszy reiser
czas przeszły reiste
czas przeszło-teraźniejszy har reist
czas zaprzeszły hadde reist
Czas przeszły - czasowniki regularne
bezokolicznik czas przeszły imiesłów czasu przeszłego
Grupa -et/-a danse danset/dansa danset/dansa
Grupa -te spise spiste spist
Grupa -de prøve prøvde prøvd
Grupa -dde bo bodde bodd
Czas przeszły - czasowniki nieregularne
bezokolicznik czas przeszły imiesłów czasu przeszłego przekład
ankomme ankom ankommet dotrzeć, przyjść
anta antok antatt przypuszczać
be ba(d) bedt prosić
bestå besto(d) bestått składać się
bli ble blitt stać się
brekke brakk brukket złamać
bringe brakte brakt przynieść
bygge bygde bygd wybudować
dra dro dratt jechać
drikke drakk drukket pić
drive med drev med drevet med poświęcać się
finne fant funnet znaleźć
finnes fantes funnes istnieć
forstå forsto(d) forstått rozumieć
fortelle fortalte fortalt opowiadać, rozmawiać
fortsette fortsatte fortsatt kontynuować
få fikk fått dostać
gi ga(v) gitt dać
gjelde gjaldt gjeldt dotyczyć
gjenta gjentok gjentatt powtórzyć
gjøre gjorde gjort robić
gå gikk gått iść
ha hadde hatt mieć
henge hang hengt wisieć
hete het hett nazywać się
hjelpe hjalp hjulpet pomóc
holde holdt holdt trzymać
høres ut hørtes ut hørtes ut brzmieć
komme kom kommet przyjść
la lot latt zostawić
le lo ledd śmiać się
legge la lagt położyć
ligge lå ligget leżeć
møte møtte møtt spotkać
møtes møttes møttes spotkać się
nyte nøt nytt skosztować
planlegge planla planlagt planować
se så sett widzieć
sees såes settes zobaczyć się
selge solgte solgt sprzedać
sette seg satte seg satt seg usiąść
si sa sagt rozmawiać
sitte satt sittet siedzieć
skrive skrev skrevet pisać
slå slo slått uderzyć
sove sov sovet spać
spørre spurte spurt pytać się
stå sto(d) stått stać
synes syntes synes myśleć
synge sang sunget śpiewać
ta tok tatt wziąć
tilbringe tilbrakte tilbrakt spędzić (czas)
treffe traff truffet spotkać
trekke trakk trukket ciągnąć
velge valgte valgt wybrać (sobie)
vinne vant vunnet wygrać
vite visste visst wiedzieć
være var vært być
Modalne
bezokolicznik czas przeszły imiesłów czasu przeszłego przekład
kunne kunne kunnet móc
ville ville villet chcieć
måtte måtte måttet musieć
skulle skulle skullet mieć (obowiązek)
burde burde burdet powinien
6Przysłówki
przymiotniki przysłówki zastosowanie
god godt Jeg trivdes veldig godt i Norge.
pen pent De synger pent.
vanlig vanligvis Hun er vanligvis på jobben klokka 9.
Stopniowanie
St. równy godt pent høyt
St. wyższy bedre penere høyere
St. najwyższy best penest høyest
Przysłówki miejsca
stan statyczny stan dynamiczny
Hva er dette her? Kom hit!
Jeg har aldri vært der. Vi vil ikke gå dit.
Oppgavene må skrives hjemme. Det er på tide å reise hjem.
Hold deg inne. Kom inn!
Barna var ute og lekte. Gå ut!
Sola er oppe. Lars gikk opp trappa.
Byen ligger nede ved sjøen. Vi reiser ned til Stavanger.
Per står der borte. Skal du reise bort?
7Przyimki Przyimki miejsca
på na, w Jeg sitter på stolen.
i w De er i Oslo.
fra z Han kommer fra Norge.
gjennom przez Vi går gjennom parken.
hos u Vi spiser middag hos Lars.
mot do Lise kom løpende mot meg.
over nad Nøkkelen henger over døra.
under pod Hunden ligger under bordet.
mellom między Veien gikk mellom høye fjell.
midt i/på w środku Hun bor midt i sentrum.
foran przed De sitter foran datamaskinen.
bak za Han kjører bak oss.
til do Da vi kom til Norge.
til høyre for w prawo Ola står til høyre for meg.
til venstre for w lewo Jeg står til venstre for Ola.
ved u Vi bor ved havet.
ved siden av obok Jeg satte meg ved siden av ham.
Przyimki czasu
på w przeciągu Vi lærte norsk på ett år.
om za jak długo Skolen slutter om tre timer.
fra od Frokosten serveres fra klokka 6.
i jak długo Vi har vært i Norge i ti år.
på jak długo, w przeczeniu De har ikke sett meg på to år.
etter po później Han kom tilbake etter en time.
før przed(tym) Har du vært her før?
siden od aż do teraz Jeg har bodd i Norge siden 2015.
for... siden przed od teraz Anna kom for to timer siden.
8Spójniki Współrzędne
og i
men ale
eller lub
Jeg kommer, og han kommer også.Przyjdę i on też przyjdzie. Han kan lese boka eller se på TV.Może czytać książkę albo oglądać telewizję. Jeg kan gjøre det, men vil ikke.Mogę to zrobić, ale nie chcę. Podrzędne
at że fordi ponieważ
om jeśli selv om chociaż
som który hvis/dersom jeśli
Jeg håper at du har det bra.Mam nadzieję, że masz się dobrze. Vi vet ikke om hun er syk.Nie wiemy, czy jest chora. Gutten som gikk forbi, er broren min.Ten chłopiec, który przeszedł obok, to mój brat. Jeg mistet toget fordi jeg gikk meg vill.Uciekł mi pociąg, ponieważ zabłądziłem. Han reiser selv om det regner.Podróżuje, chociaż pada. Hvis/Dersom jeg var deg, ville jeg gjøre det.Gdybym był tobą, zrobiłbym to.
9Nynorsk Nynorsk to jeden z dwóch oficjalnych wariantów literackiej odmiany języka norweskiego (drugi to bokmål, którego podstawy już znasz). Popularność nynorsku jest zmienna i w dużej mierze zależy od regionu geograficznego. Nynorsk tradycyjnie jest używany na zachodzie kraju. Dotyczy to zwłaszcza regionów Møre og Romsdal, Rogaland i Vestland. Natomiast na zachodzie i północy kraju stosowany jest niezwykle rzadko. Procent posługujących się nynorskiem, zwykle nie przekracza 15%. Państwo stara się go wspierać. W radiofonii i telewizji publicznej żadna z form językowych nie może być reprezentowana przez mniej niż 25% form. W pierwszej połowie XX wieku narodził się pomysł ujednolicenia obu form języka norweskiego. Hipotetyczny standard języka, powstałego w wyniku połączenia obu odmian, określono mianem samnorsku. Dążenia te spotkały się jednak z oporem i spełzły na niczym. Podstawy nynorsku stworzył lingwista Ivar Aasen (1813-1896). Aasen podróżował po zachodniej Norwegii i nanosił dialekty na mapy. W oparciu o prowadzone przez siebie badania norweskich dialektów stworzył normę językową, którą nazwał wówczas landsmål (w tłumaczeniu język wiejski). Dlaczego Aasen w ogóle zdecydował się na ten krok? Norwegia w latach 1537 - 1814 znajdowała się pod panowaniem Danii. Oznaczało to, że wszelka komunikacja pisemna odbywała się wyłącznie w języku duńskim. Język duński pozostał pisanym standardem również po tym, jak Norwegia w 1814 roku zawarła unię personalną ze Szwecją. Znaczna różnica między językiem mówionym, norweskim a językiem pisanym, duńskim sprawiała jednak ludziom problemy. Nie ma więc nic dziwnego, że Norwegowie chcieli stworzyć własną pisaną formę języka, który lepiej odzwierciedlałby ich mowę. Stworzenie nynorsku nie było jedyną reakcją w tej sytuacji. Celem drugiej koncepcji było stopniowanie norwegizowanie pisanego języka duńskiego. Ten kierunek obrał nauczyciel i językoznawca Knud Knudsen, którego niekiedy określa się jako ojca bokmålu. Jego dążenia z biegiem czasu doprowadziły do stworzenia zreformowanego języka pisanego riksmålu, który dziś znamy pod nazwą bokmål. W 1885 roku norweski parlament Stortinget przyjął ustawę, na mocy której uznał obie formy językowe za równoprawne. Różnice między nynorskem i bokmålem a)Słowa w nynorsku często zapisuje się inaczej, niż w bokmålu. Ale w zasadzie nie różnią się one w sposób znaczący (poza paroma wyjątkami). Porównaj:
bokmål nynorsk
Norge Noreg ˈnoːreg
øst aust æʉst
ikke ikkje içe
fra frå froː
bare berre bæˈrːe
eksempel døme ˈdøːme
b)Inną postać mają niektóre zaimki osobowe.
bokmål nynorsk
jeg eg eːg
du du dʉː
han han hɑn
hun ho hu
det/den det deː
vi vi viː/me meː
dere de diː/dokker doˈkːər
de dei dæi
W nynorsku nie istnieje zaimek osobowy den. Wskazując na rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego, używamy zaimka han i ho bez względu na to, czy rzeczownik jest żywotny czy nieżywotny. c)Zaimki pytające w nynorsku zaczynają się k(v)-.
bokmål nynorsk
hva kva kvɑː
hvem kven kven
hvor kor kuːr
hvordan korleis ˈkurlæis
hvorfor kvifor ˈkvifor
d)Wiele słów, które w bokmålu zawierają e lub ø, w nynorsku przyjmują postać ei, øy lub au.
bokmål nynorsk
hete heite ˈhæite
drømme drøyme ˈdrøʏme
en høst ein haust hæʉst
e)W rzeczownikach wyróżniamy trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Jednak w odróżnieniu od bokmålu rzeczowniki rodzaju żeńskiego nie mogą być równocześnie rodzaju męskiego.
bokmål nynorsk
ei/en mor ei mor muːr
ei/en jente ei jente ˈjente
ei/en dronning ei dronning ˈdroning
f)Czasowniki mogą się kończyć albo na -e, albo na -a (heite/heita). Co więcej, oprócz znanej nam końcówki -er, która sygnalizuje czas teraźniejszy (leser, kjenner, prøver), niektóre czasowniki kończą się też na -ar (kastar, hentar, snakkar).