Grammatikk

Zdanie złożone Zdanie złożone to zdanie, które składa się z dwóch lub więcej zdań składowych. Zdanie złożone współrzędnie: Zdania, w którym poszczególne zdania składowe są wobec siebie równorzędne nazywamy współrzędnymi. Do częstych spójników współrzędnych należy og oː i, eller ˈelːər lub i men men ale. Jeg kommer, og han kommer også.Przyjdę i on też przyjdzie. Vil du ha kaffe, eller skal jeg lage te?Napijesz się kawy czy mam zrobić herbatę? Han kan gjøre det, men jeg vil ikke.On to może zrobić, ale ja nie chcę. Po spójnikach zwykle następuje podmiot (ale nie jest to konieczne, może tu się pojawić również inna część zdania, np. okolicznik) i dopiero potem następuje odmieniany czasownik: Hun er her nå, men i kveld går hun hjem.Teraz jest tutaj, ale wieczorem idzie do domu. Jeśli spójniki og, eller i men łączą zdania, które mają taki sam podmiot (wykonawcę czynności), to w drugim zdaniu (lub kolejnych zdaniach) nie musimy go powtarzać. Porównaj: Hun drikker vin og har det moro.Pije wino i bawi się. Han kan lese boka eller se på TV.Może czytać książkę lub oglądać TV. Jeg kan gjøre det, men vil ikke.Mogę to zrobić, ale nie chcę. Zwróć uwagę, że jeśli zdecydujemy się pominąć podmiot, przed og i eller nie stawiamy przecinka. Jednak przed men przecinek stawiamy zawsze. Zdanie złożone podrzędnie: Zdanie złożone podrzędnie składa się z dwóch lub więcej zdań, które nie są wobec siebie równorzędne. Do spójników podrzędnych należą at ɑt że, om om jeśli, som som który, fordi foˈɖiː ponieważ i selv om ˈsel om chociaż. Hun sier at hun er syk.Mówi, że jest chora. Jeg vet ikke om hun er syk.Nie wiem, czy jest chora. Det er gutten som er syk.To jest ten chłopiec, który jest chory. Hun kan ikke komme fordi hun er syk.Nie może przyjść, ponieważ jest chora. Hun vil komme selv om hun er syk.Chce przyjść, chociaż jest chora. Szyk zdania po spójnikach podrzędnych jest taki sam, jak w zdaniach oznajmujących, tj. najpierw podmiot (lub okolicznik), a dopiero potem orzeczenie. Musimy jednak pamiętać o pozycji nieakcentowanych partykuł i niektórych przysłówków, np. ikke nie, kanskje może czy nok chyba. Stoją one zawsze po odmienianym czasowniku! Hun sier at hun ikke har det bra.Mówi, że nie miewa się dobrze. Han sier at han kanskje kommer.Mówi, że może przyjdzie. Jeśli kolejność zdań jest odwrotna, tj. zdanie podrzędne - zdanie główne, to zdanie główne zaczynamy od czasownika, przy czym podmiot stoi dopiero po nim. Zdania oddzielamy przecinkiem. Selv om hun er syk, vil hun gå på tur.Chociaż jest chora, chce iść na wycieczkę. Selv om jeg ikke er helt frisk, vil jeg komme.Chociaż nie jestem całkiem zdrowy, chcę przyjść. Przy zachowaniu zwykłej kolejności (zdanie główne - zdanie podrzędne), zdania te brzmiałyby następująco: Hun vil gå på tur selv om hun er syk. Jeg vil komme selv om jeg ikke er helt frisk.
Zaimki wskazujące Jeśli wskazujemy na osoby lub przedmioty znajdujące się blisko nas, używamy zaimka denne ˈdenːe w przypadku rodzaju męskiego i żeńskiego, dette ˈdetːe w przypadku rodzaju nijakiego oraz disse ˈdisːe w przypadku liczby mnogiej. Zwróć uwagę, że rzeczownik, który po nich następuje, ma formę określoną. denne mannenten mężczyzna denne bokata książka dette skipetten statek disse bildenete obrazy W odniesieniu do osób lub przedmiotów, które są od nas oddalone, używamy zaimka den den w przypadku rodzaju męskiego i żeńskiego, det deː w przypadku rodzaju nijakiego oraz de diː w przypadku liczby mnogiej. Następujący rzeczownik jest również w formie określonej. den mannentamten mężczyzna den bokatamta książka det skipettamten statek de bildenetamte obrazy Dla języka mówionego typowe jest przyłączanie przysłówka miejsca her tutaj lub der tam po zaimku wskazującym. Liker du denne kaféen her?Lubisz tę kawiarnię? Vi kan anbefale deg den boka der.Możemy ci polecić tamtą książkę. Jeg liker det bildet der borte.Podoba mi się tamten obraz.