Grammatikk

Stopniowanie przymiotników Przymiotniki, których znaczenie to umożliwia, podlegają stopniowaniu. W języku norweskim stopniować możemy albo za pomocą sufiksów (częściej), albo opisowo. Stopniowanie za pomocą sufiksów Większość przymiotników stopniujemy za pomocą sufiksów. Sufiksy -ere (stopień wyższy) i -est (stopień najwyższy) dołączamy do formy podstawowej.
st. równy st. wyższy st. najwyższy
pen penere penest
piękny piękniejszy najpiękniejszy
høy høyere høyest
wysoki wyższy najwyższy
ny nyere nyest
nowy nowszy najnowszy
Przykłady: Lars er høy.Lars jest wysoki. Per er høyere enn Lars.Per jest wyższy niż Lars. Ole er høyest av alle.Ole jest z wszystkich najwyższy. Wyjątki a)Przymiotniki zakończone na -ig w stopniu najwyższym przyjmują tylko -st.
st. równy st. wyższy st. najwyższy przekład
billig billigere billigst tani
hyggelig hyggeligere hyggeligst przyjemny
viktig viktigere viktigst ważny
b)Końcówka -st jest też typowa dla przymiotników zakończonych na -som. Równocześnie końcowe -m w stopniu wyższym ulega podwojeniu.
st. równy st. wyższy st. najwyższy przekład
morsom morsommere morsomst zabawny
langsom langsommere langsomst powolny
c)Przymiotniki, które kończą się na -el, -er i -en, w trakcie stopniowania tracą -e. Równocześnie podwojona spółgłoska ulega uproszczeniu do jednej.
st. równy st. wyższy st. najwyższy przekład
enkel enklere enklest prosty
vakker vakrere vakrest piękny
sulten sultnere sultnest głodny
Stopniowanie opisowe W stopniowaniu opisowym używamy wyrazów mer (bardziej) i mest (najbardziej), które stawiamy przed formą podstawową przymiotnika.
st. równy st. wyższy st. najwyższy przekład
sympatisk mer sympatisk mest sympatisk sympatyczny
kjent mer kjent mest kjent znany
interessant mer interessant mest interessant ciekawy
Ten typ stopniowania jest typowy dla przymiotników zakończonych na -sk, np. sympatisk lub utworzonych od czasowników, np. å kjenne (znać) - kjent znany. W ten sposób stopniuje się też szereg przymiotników obcego pochodzenia, np. interessant czy komplisert. Stopniowanie nieregularne Niektóre przymiotniki stopniują się nieregularnie. Poniżej podajemy te najczęściej używane.
st. równy st. wyższy st. najwyższy przekład
stor større ˈstørːe størst støʂt duży
liten mindre ˈmindre minst minst mały
gammel eldre ˈeldre eldst elst stary
ung yngre ˈʏŋre yngst ʏŋst młody
god/bra bedre ˈbeːdre best best dobry
dårlig verre ˈværːe verst væʂt zły
tung tyngre ˈtʏŋre tyngst tʏŋst ciężki
lang lengre ˈleŋre lengst leŋst długi
Podobnie nieregularnie zachowują się też przymiotniki, które oznaczają ilość. W połączeniu z rzeczownikami policzalnymi są to mange (dużo) i få (mało), z niepoliczalnymi mye (dużo) i lite (mało).
st. równy st. wyższy st. najwyższy
mange flere ˈfleːre flest flest
få færre ˈfærːe færrest ˈfærːest
mye mer meːr mest mest
lite mindre ˈmindre minst minst
Zastosowanie wyrazów mange i mye możesz powtórzyć w lekcji 4. W języku norweskim wyrazy te zalicza się do przymiotników, choć w języku polskim uznaje się je za przysłówki. Ważne uwagi a)Forma przymiotnika w stopniu najwyższym zależy od tego, czy stoi przed rzeczownikiem (w funkcji przydawki) czy po czasowniku (w funkcji orzecznika). *Jeśli przymiotnik stoi przed rzeczownikiem, przyjmuje końcówkę -e. det peneste husetnajpiękniejszy dom den morsomste filmennajzabawiejszy film de nyeste bildenenajnowsze obrazy den beste kakanajlepsze ciasto den mest interessante artikkelennajciekawszy artykuł Zwróć uwagę na dwie kwestie: (1) rzeczownik stoi w formie określonej (huset, filmen, bildene itd.), (2) przed przymiotnikiem stawiamy rodzajnik określony (den, det lub de), który zgadza się z rodzajem i liczbą danego rzeczownika. *Jeśli przymiotnik następuje po czasowniku (zwykle są to czasowniki å være i å bli), przy czym po nim nie następuje rzeczownik (ten bowiem zwykle stoi na początku zdania), mamy do wyboru dwie możliwości. Hans hus er penest/det peneste.Jego dom jest najpiękniejszy. Denne filmen var morsomst/den morsomste.Ten film był najlepszy. Olav er yngst/den yngste i familien.Olav jest najmłodszy z rodziny. Albo do przymiotnika nie dodajemy żadnej końcówki (penest, morsomst, yngst) lub przyjmuje on koncówkę -e (peneste, morsomste, yngste), przy czym musi przed nim stać rodzajnik określony (den, det lub de). b)Przymiotniki w stopniu wyższym są nieodmienne. den eldre mannen; det større bildet; de yngre barna c)Cechą szczególną języka norweskiego jest stosowanie stopnia najwyższego w porównaniach. W języku polskim w takich sytuacjach używamy stopnia wyższego. Porównaj: Hvilken by er størst/ den største, Oslo eller Bergen?Które miasto jest większe, Oslo czy Bergen? Han skrev to bøker. Hvilken er mest kjent/ den mest kjente?Napisał dwie książki. Która jest bardziej znana? Hvem er mest sympatisk/ den mest sympatiske, Olav eller Lars?Kto jest bardziej sympatyczny, Olav czy Lars?