Grammatikk

Tryb przypuszczający Tryb przypuszczający tworzymy za pomocą imiesłowu przeszłego czasownika ville, po którym dodajemy czasownik w bezokoliczniku. Jeg ville komme i morgen.Przyszedłbym jutro. Vi ville gjøre det.Zrobilibyśmy to. De ville snakke med Bjørn.Chcieliby porozmawiać z Bjørnem. Zamiast czasownika ville w ostatnim przykładzie moglibyśmy użyć też wyrażenia vil gjerne. De vil gjerne snakke med Bjørn.Chcieliby porozmawiać z Bjørnem. Podobnie formy czasu przeszłego czasowników modalnych skulle, kunne i burde mogą służyć do wyrażania trybu przypuszczającego (w przypadku słowa burde może do tego służyć nawet forma czasu teraźniejszego bør). Du skulle gå oftere til tannlegen.Powinieneś częściej chodzić do dentysty. Kunne jeg prøve det?Mógłbym to wypróbować? Du burde/bør spise mer grønnsaker.Powinieneś jeść więcej warzyw.
Zdania warunkowe Jak wskazuje nazwa, ten typ zdań wyraża warunek, który musi zostać spełniony, aby nastąpiła jakaś czynność. Zdania warunkowe składają się z dwóch zdań składowych: ze zdania głównego i zdania podrzędnego. a)Zdanie podrzędne Zdanie podrzędne łatwo rozpoznać po tym, że jest wprowadzone za pomocą spójnika hvis vis, om om lub dersom ˈdæʂom. Wszystkie trzy spójniki są synonimami, ich polskie odpowiedniki to kiedy, jeśli. Zdanie podrzędne zawiera warunek. Hvis/Om/Dersom du kommer, ...Jeśli przyjdziesz, ... Hvis/Om/Dersom jeg var deg, ...Gdybym był tobą, ... Wymienione spójniki możemy pominąć. W tym wypadku zdanie zaczynamy od czasownika. Szyk zdania jest taki sam jak w pytaniu. Kommer du, ...Jeśli przyjdziesz, ... Var jeg deg, ...Gdybym był tobą, ... b)Zdanie główne Natomiast w zdaniu głównym podajemy wynik lub czynność, która nastąpi (lub nie nastąpi) po spełnieniu warunku. Hvis/Om/Dersom du kommer, blir jeg glad.Jeśli przyjdziesz, ucieszę się. Hvis/Om/Dersom jeg var deg, ville jeg gjøre det.Gdybym był tobą, zrobiłbym to. Przykładowe zdania różnią się swoją konstrukcją (różne czasy gramatyczne w poszczególnych zdaniach). W tworzeniu zdań warunkowych istotną rolę odgrywa to, do jakiego stopnia opisywana czynność jest realna. Zdanie warunkowe I Za pomocą tego typu zdania wyrażamy, co się stanie, jeśli w teraźniejszości lub przyszłości zostaną spełnione określone warunki. Są to warunki możliwe do spełnienia. Du kan bli forkjølet hvis du går ut uten jakke.Możesz się przeziębić, jeśli wyjdziesz na zewnątrz bez kurtki. Hun blir glad om du kommer på festen.Ucieszy się, jeśli przyjdziesz na przyjęcie. Dersom du vil, kan jeg hjelpe deg.Jeśli chcesz, mogę ci pomóc. Hvis Per kommer, så går jeg.Jeśli Per przyjdzie, to wyjdę. Kommer du, skal du få middag.Jeśli przyjdziesz, dostaniesz obiad. Zdania podrzędne (wprowadzone za pomocą spójników hvis, om lub dersom) zawierają czasownik w czasie teraźniejszym. W zdaniu głównym zwykle używa się czasu przyszłego lub czasownika modalnego w czasie teraźniejszym. Nie zapominaj, że w języku norweskim czas przyszły często wyrażamy za pomocą form czasu teraźniejszego, zwłaszcza w przypadku czasowników ruchu. Czas przyszły znajdziesz w lekcji . Zdanie warunkowe II Ten typ zdania wyraża, co hipotetycznie by się stało (w teraźniejszości lub przyszłości), gdyby zostały spełnione określone warunki. W odróżnieniu od poprzedniego typu zdań jest jednak mniej prawdopodobne (lub niemożliwe), że takie warunki faktycznie nastąpią. Hvis jeg var deg, ville jeg kjøpe en bil.Gdybym była tobą, kupiłabym sobie ten samochód. Hva ville du gjøre om du vant mye penger?Co byś robił, gdybyś wygrał dużo pieniędzy? Hvis jeg var rik, ville jeg kjøpe et nytt hus.Gdybym był bogaty, kupiłbym sobie nowy dom. Kjøpte du billetter, ville han gå på kino.Gdybyś kupiła bilety, poszedłbym do kina. Jeg ville gjøre det hvis jeg visste hvordan.Zrobiłbym to, gdybym wiedział jak. Zdanie podrzędne zawiera zdanie w czasie przeszłym. W zdaniu głównym czasownik stoi w trybie przypuszczającym. Kolejność zdań Kolejność zdań w zdaniu złożonym nie jest restrykcyjnie określona. Po zdaniu podrzędnym może stać zdanie główne lub na odwrót. Powinniśmy jednak zwrócić uwagę na stawianie przecinka. Przecinek stawiamy tylko wtedy, kiedy zaczynamy zdanie podrzędne: Jeg ville kjøpe et stort hus hvis jeg var deg.Kupiłabym sobie duży dom, gdybym była tobą. Hvis jeg var deg, ville jeg kjøpe et stort hus.Gdybym była tobą, kupiłabym sobie duży dom. Porównanie Aby lepiej zrozumieć powyższe zjawisko, porównaj następujące zdania: Hvis du kjøper billetter, skal han på kino.Jeśli kupisz bilety, pójdzie do kina. Hvis du kjøpte billetter, ville han gå på kino.Gdybyś kupił bilety, poszedłby do kina. Podczas gdy w pierwszym przykładzie mamy do czynienia z warunkiem możliwym do spełnienia, to drugi przykład wyraża hipotetyczną sytuację (zdaniem mówiącego - nieprawdopodobną).
Ikke i rzeczowniki W początkowych lekcjach dowiedzieliśmy się, że partykułę przeczącą ikke w pytaniach stawiamy dopiero po podmiocie. Har du ikke lyst til å gå på tur? Informacje na temat partykuły przeczącej ikke znajdziesz w lekcji . W tej lekcji spotkaliśmy się jednak z szykiem, który zaprzecza tej definicji. Ligger ikke leiligheten for langt fra sentrum? Przyjrzyj się uważnie obu zdaniom i znajdź ich podmiot. Podczas gdy w pierwszym zdaniu funkcję podmiotu pełni zaimek osobowy du, to w drugim zdaniu podmiotem jest rzeczownik leilighet. Właśnie ten fakt wpływa na pozycję partykuł nieakcentowanych i niektórych przysłówków (nie tylko ikke, ale też kanskje, aldri itp.). a)Jeśli w pytaniu funkcję podmiotu pełni zaimek osobowy, to ikke stawiamy po nim. Skal du ikke på kino? b)Jeśli jednak funkcję podmiotu pełni rzeczownik, w tym nazwa własna, które nie stoją na początku zdania, to partykułę ikke stawiamy przed podmiotem (=rzeczownikiem). Skal ikke Hans på kino? Ten szyk wyrazów w zdaniu, występuje nie tylko w pytaniach, ale też zdaniach oznajmujących. I dag vil ikke Hans gå på ski.